Η Ασπασία

Κόρη του Αξίοχου. Γεννήθηκε στη Μίλητο. Διαβόητη για τα κάλλη και την παιδεία της. Ανήκε στην ειδική γυναικεία τάξη των «εταίρων». Αυτές ζούσαν ελεύθερα, ανατρέφονταν λαμπρώς και είχαν μερικές φορές εξέχουσα θέση στην αρχαία κοινωνία. Οι περισσότερες, βεβαίως, εκτρέπονταν σε βίο ακόλαστο. Η Ασπασία είναι απίθανο να ανήκε σ’ αυτές αλλά στις πρώτες.

Ο Περικλής αρχικά παντρεύτηκε μια συγγενή του, από την οποία απέκτησε δύο γιους, τον Ξάνθιππο και τον Πάραλο. Μετά το διαζύγιό του και με την έγκριση των αρρένων συγγενών της Ασπασίας, συγκατοίκησε μαζί της μέχρι το τέλος της ζωής του. Στο σπίτι τους, κοντά στην Ασπασία (η οποία κατά κάποιο τρόπο προήδρευε), συγκεντρώνονταν γύρω από τον Περικλή οι επιφανέστεροι για την παιδεία τους Αθηναίοι: Αναξαγόρας, Φειδίας, Πυθοκλείδης, Δάμων, Πρωταγόρας, Ζήνων κ.ά.. Υπήρχαν και οι επικριτές του Περικλή γι’ αυτές τις ενασχολήσεις και δραστηριότητές του, στους οποίους πρωτοστατούσε ο γιος του Ξάνθιππος. Οι κωμικοί ποιητές, εξογκώνοντας τις φήμες για όσα γίνονταν στο σπίτι του Περικλή, διακωμωδούσαν πάνω στη σκηνή τον Περικλή και την Ασπασία. Στο τέλος οδήγησαν σε δίκη την Ασπασία και τον Αναξαγόρα. Ο Περικλής συμβούλεψε τον Αναξαγόρα να φύγει γρήγορα από την Αθήνα. Για να σώσει την Ασπασία, που κατηγορήθηκε όχι μόνο για ασέβεια αλλά και για υποδοχή στο σπίτι της γυναικών ελευθερίων ηθών χάριν του Περικλή, αγόρευσε ο ίδιος στο δικαστήριο. Και είναι εκπληκτικό ότι αυτός ο αγέρωχος και ατάραχος άνδρας, που ποτέ δε δέχτηκε να υπερασπιστεί ο ίδιος ούτε καν τον εαυτό του, κατάντησε να παρακαλεί κλαίγοντας τους ενόρκους να αθωώσουν τη φίλη του.