Η επιβολή της αθηναϊκής ηγεμονίας

Είδαμε παραπάνω πώς η ναυτική ηγεμονία πέρασε στα χέρια των Αθηνών από τη Σπάρτη. Η ευρύτατη συνένωση των Ελλήνων κράτησε όσο και ο κοινός πόλεμος (3 χρόνια). Αμέσως μετά το έθνος διχοτομείται. Του ενός τμήματος προΐσταται η Αθήνα, του άλλου η Σπάρτη. Επί 30 περίπου χρόνια ακμάζει κυρίως το πρώτο. Η Σπάρτη περνάει περίοδο αφάνειας, αυτοαπομονωτισμού και ενδοστρέφειας. Η ηγεμονία, όμως, των Αθηνών (και η κακή χρήση της) προκάλεσε δυσαρέσκειες στους συμμάχους της. Αυτό το εκμεταλλεύτηκε η Σπάρτη.

Μετά τη συμμαχία του 477 π.Χ. οι σύμμαχοι υποχρεώθηκαν να πληρώνουν στην Αθήνα ετήσιο φόρο 460 τάλαντα. Αυτό το ποσό λίγο πριν τον Πελοποννησιακό πόλεμο έγινε 600 τάλαντα. Σταδιακά η προεδρία των Αθηνών στη συμμαχία εξελίχθηκε σε δεσποτεία ή κυριαρχία. Το ταμείο της Δήλου μεταφέρθηκε στην Αθήνα. Η είσπραξη των φόρων έγινε πλέον σκληρότερη και ανατέθηκε στους ελληνοταμίες. Πολλές πόλεις ζήτησαν αντί πλοίων και ανδρών να καταβάλλουν χρηματικό ποσό. Έγινε δεκτό. Λίγο αργότερα πολλές πόλεις ζήτησαν, ίσως υποκινούμενες από τη Σπάρτη, να φύγουν τελείως από τη συμμαχία. Οι Αθηναίοι αντέδρασαν και από συμμάχους τούς έκαναν υπηκόους. Έτσι το συνέδριο της Δήλου διαλύθηκε και οι πρώην σύμμαχοι έγιναν υπήκοοι. Όλες οι εισφορές κατέληγαν πλέον στην Αθήνα.

Με την ανάληψη από τους Αθηναίους της αρχηγίας του ενωμένου ελληνικού στόλου άρχισαν διάφορες επιχειρήσεις για την κάθαρση του πεδίου από φιλοπερσικά στοιχεία και παγίωση της αθηναϊκής ηγεμονίας. Έτσι, με αρχηγό τον Κίμωνα κυριεύθηκε η Ηιόνα στο Στρυμόνα και εκδιώχθηκε ο Πέρσης στρατηγός Βόγος. Μετά ο Κίμωνας, με αυξημένες αρμοδιότητες, κατέλαβε το 470 τη Σκύρο, την οποία αποίκισε με Αθηναίους πολίτες. Στη συνέχεια καταλήφθηκε η Κάρυστος. Δύο χρόνια αργότερα αποστάτησαν από τη συμμαχία οι Νάξιοι. Η συμμαχία αντέδρασε άμεσα. Κατά τα έτη 466 και 465 π.Χ. αναλήφθηκαν επιχειρήσεις στα παράλια της Μ. Ασίας. Ο Κίμωνας έδιωξε τις εχθρικές φρουρές από διάφορες ελληνικές περιοχές της Καρίας και της Λυκίας και κυρίεψε την πόλη των Φασηλιτών. Οι Πέρσες βρήκαν ευκαιρία και συγκέντρωσαν μεγάλη δύναμη στις εκβολές του Ευρυμέδοντα με στρατηγούς τους Τιθραύστη και Φερενδάτη. Ο Κίμωνας επιτέθηκε και διέλυσε τον περσικό στόλο. Η μάχη στην ξηρά υπήρξε πεισματώδης και αμφίρροπη. Στο τέλος ο Κίμωνας θριάμβευσε. Αμέσως μετά έσπευσε στην Κύπρο για να προλάβει φοινικική δύναμη από 80 πλοία που ερχόταν προς ενίσχυση των Περσών. Χτύπησε και κατέστρεψε κι αυτή τη δύναμη.

Δεν αρκούσαν αυτά στον Κίμωνα και στους Αθηναίους. Οι Θάσιοι κατέλαβαν πρόσφατα πλούσιες εκτάσεις και μεταλλεία γύρω από το Στρυμόνα, είχαν μάλιστα υποτελείς πολλές πόλεις της Θράκης. Γιαυτό οι Αθηναίοι πολιορκούν αμέσως τη Θάσο. Μετά διετή αποκλεισμό (464 και 463 π.Χ.) την αναγκάζουν να γκρεμίσει το τείχος της, να παραδώσει τα πολεμικά της πλοία, να εγκαταλείψει τα κτήματα και μεταλλεία που κατείχε στην απέναντι ξηρά, να καταβάλει μεγάλη αποζημίωση και να πληρώνει ετήσιο φόρο. Όσο διαρκούσε η πολιορκία, οι Θάσιοι ζήτησαν τη βοήθεια των Λακεδαιμονίων. Αυτοί υποσχέθηκαν να εισβάλουν στην Αττική για να αποσπάσουν την προσοχή των Αθηναίων. Αυτή η επαφή θα λειτουργήσει μετά αρκετ