Απαρχές των ιστορικών χρόνων

Κατά τη γνώμη των περισσότερων ιστορικών, η ιστορική περίοδος για την Ελλάδα άρχισε περίπου στα μέσα του Η΄ αι. π.Χ., και πιο συγκεκριμένα πριν από την πρώτη Ολυμπιάδα (776 π.Χ.).

Ένα από τα σημαντικότερα δείγματα (ή αλλιώς μάρτυρες) της ιστορικότητας είναι η επική ποίηση με κυριότερους εκπροσώπους τον Όμηρο και τον Ησίοδο (8^ο  7^ο αι.). Από τους μεταγενέστερους άλλοι μεν έγραψαν επικό είδος, άλλοι δε σε νέο ποιητικό είδος, τη λυρική και ιαμβική (γνωμική) ποίηση. Σημαντικότεροι εκπρόσωποι αυτής της νέας ποίησης ήταν οι Τυρταίος, Αρχίλοχος και Αλκαίος.

Επιπλέον, από τον ΣΤ΄ αι. άρχισαν να κατασκευάζονται σε πολλά μέρη της Ελλάδας σημαντικά οικοδομήματα, όπως στην Αθήνα ο ναός του Ολυμπίου Δία, στη Σάμο ο ναός της Ήρας, στην Έφεσο ο ναός της Άρτεμης.

Σημαντικότερης ακόμα σημασίας είναι ότι από τα μέσα του Η΄ αι. σώζονται και δημόσια έγγραφα, αρχαιότερο από τα οποία είναι ο κατάλογος των ολυμπιονικών, που διατηρούνταν στην Ολυμπία, στον οποίο πρώτο όνομα είναι του Κοροίβου από την Ηλεία, νικητή του 776 π.Χ. Αυτός ο κατάλογος δύναται να θεωρηθεί ως ασφαλής αφετηρία των ιστορικών χρόνων. Υπάρχουν και κάποιοι άλλοι μεταγενέστεροι κατάλογοι, που ανατρέχουν όμως σε αρχαίους χρόνους, όπως είναι ο κατάλογος των Αθηναίων αρχόντων ετήσιας θητείας που ξεκινά από το 603 π.Χ.

Αρκετά είναι, συνεπώς, τα δεδομένα που μας επιτρέπουν να ταυτίσουμε την έναρξη της καθαρής ιστορικής περιόδου με την πρώτη ολυμπιάδα (776). Αυτό δεν σημαίνει, φυσικά, ότι δύναται να γραφτεί λεπτομερής και ακριβής ελληνική ιστορία από αυτό το έτος. Απλώς έχουμε ασφαλείς πληροφορίες για πολλά γεγονότα.