Αφύπνιση των Σπαρτιατών  -  Ήττα των Αθηναίων στην Τανάγρα

   Τα οχυρωματικά έργα του Περικλή έβαλαν σε ανησυχία τους Σπαρτιάτες. Συγκρότησαν δύναμη από 1.500 Σπαρτιάτες και 10.000 συμμάχους με αρχηγό το Νικομήδη και περί το 456 π.Χ. βγήκαν από τα όρια της Πελοποννήσου. Προφασίστηκαν ότι πάνε να βοηθήσουν τη μικρή Δωρίδα κατά των Φωκαέων. Οι Φωκαείς υποχώρησαν αμέσως. Οι Πελοποννήσιοι πλησίασαν τους Θηβαίους και προσφέρθηκαν να ενισχύσουν την οχύρωση της Θήβας και να τους βοηθήσουν να υποτάξουν τις βοιωτικές πόλεις. Μερικοί από τους Αθηναίους αριστοκρατικούς κατέφυγαν κρυφά στους Πελοποννήσιους και τους ζήτησαν να εισβάλουν στην Αττική και να καταστρέψουν τα μακρά τείχη. Ο κίνδυνος ήταν μεγάλος.

      Οι Αθηναίοι δίστασαν να ανακαλέσουν τον εξόριστο Κίμωνα. Οι στρατηγοί για να προλάβουν την εισβολή, πήραν τη στρατιά που πολέμησε κατά των Κορινθίων και με μερικούς συμμάχους τους κινήθηκαν προς τη Βοιωτία, κοντά στην Τανάγρα. Μόλις βγήκαν από την Αττική έσπευσε κοντά τους ο εξόριστος Κίμωνας και ζήτησε να του επιτραπεί να πολεμήσει ως απλός στρατιώτης. Απορρίφθηκε το αίτημά του. Αυτός όμως συμβούλευσε τους φίλους του να πολεμήσουν γενναία. Γενναία πολέμησε και ο Περικλής με τους δικούς του. Οι Αθηναίοι νικήθηκαν κυρίως γιατί οι Θεσσαλοί στη διάρκεια της μάχης αυτομόλησαν προς τους Πελοποννήσιους. Τελικά οι Πελοποννήσιοι δεν μπήκαν στην Αττική, αλλά αναχώρησαν μέσω Μεγαρίδας στην πατρίδα τους.

      Οι Αθηναίοι ανακάλεσαν από την εξορία τον Κίμωνα. Οι δύο επιφανείς Αθηναίοι συμφιλιώθηκαν. Μετά 62 μέρες από την ήττα στην Τανάγρα, οι Αθηναίοι με αρχηγό το Μυρωνίδη εισέβαλαν πάλι στη Βοιωτία. Δέχτηκαν την επίθεση των Θηβαίων και Βοιωτών στα Οινόφυτα, τους οποίους και συνέτριψαν. Η Θήβα και οι βοιωτικές πόλεις περιήλθαν στην κυριαρχία των Αθηναίων. Εγκαταστάθηκαν δημοκρατικά πολιτεύματα και εξορίστηκαν οι φίλοι της Σπάρτης και της ηγεμονίας της Θήβας ολιγαρχικοί.