Η μάχη του Μαραθώνα

Κάθε χρόνο οι Αθηναίοι εξέλεγαν 10 στρατηγούς, έναν από κάθε φυλή, όπως είδαμε. Όλοι μαζί διοικούσαν το στρατό, κάθε μέρα και ένας. Συνυπήρχε και ο πολέμαρχος. Αυτή τη χρονιά οι αρχαιρεσίες έγιναν λίγο πριν έρθουν οι Πέρσες. Ανάμεσα στους 10 στρατηγούς ήταν και οι Μιλτιάδης και Αριστείδης.

Μόλις μαθεύτηκε ότι οι Πέρσες αποβιβάστηκαν στο Μαραθώνα, κινήθηκαν εναντίον τους οι Αθηναίοι, αν και υπήρξαν συζητήσεις και διαφωνίες αν θα έπρεπε να πάνε εκεί ή να τους περιμένουν στην πόλη. Και ενώ ακόμη οι στρατηγοί βρίσκονταν στην Αθήνα, στάλθηκε στη Σπάρτη ο Φειδιππίδης για να ζητήσει βοήθεια. Έφθασε σε 48 ώρες. Εξέθεσε το πνεύμα ενότητας κι αποφασιστικότητας που επικρατούσε στην Αθήνα. Οι Λακεδαιμόνιοι προθυμοποιήθηκαν να βοηθήσουν, αλλά αδυνατούσαν να το κάνουν αμέσως. Υποσχέθηκαν ότι θα ανταποκρίνονταν αμέσως μετά την πανσέληνο, επειδή αρχικά δεν αξιολόγησαν σωστά τον κίνδυνο. Γιαυτό μετά από 5 μέρες έσπευσαν να επανορθώσουν την αρχική τους εκτίμηση.

Οι Αθηναίοι δυσφόρησαν για την απόκριση των Σπαρτιατών, αλλά δεν άλλαξαν τα σχέδιά τους για αντίσταση. Μετά την επιστροφή του Φειδιππίδη συγκροτήθηκε πολεμικό συμβούλιο στο Μαραθώνα. Εκεί ο Μιλτιάδης υποστήριξε ότι έπρεπε να πολεμήσουν χωρίς αναβολή. Συμφώνησαν μαζί του και άλλοι 4 στρατηγοί. Υπήρξε ισοψηφία. Τη λύση θα έδινε ο πολέμαρχος Καλλίμαχος. Ο Μιλτιάδης τον πλησίασε και του εξήγησε γιατί έπρεπε να πολεμήσουν χωρίς αναβολή. Ο Καλλίμαχος πείσθηκε. Αποφασίσθηκε να γίνει ο αγώνας. Όλοι οι στρατηγοί δέχθηκαν ως μοναδικό ηγέτη του στρατού το Μιλτιάδη. Ο αγώνας άρχισε μετά από 10 μέρες. Και καθώς οι Αθηναίοι πολεμιστές περίμεναν ν’ αναμετρηθούν με τους μυριάδες απέναντί τους Πέρσες, πληροφορήθηκαν ότι από τη Δεκέλεια κατηφορίζουν 1.000 Πλαταιείς, οι μόνοι που έσπευσαν να βοηθήσουν.

Αντίπαλες δυνάμεις: Αθηναίοι και Πλαταιείς 10 ή 11.000. Ο αριθμός των Περσών ήταν ακαθόριστος, 600, 500, 300, 110.000 ή λιγότεροι; Πάντως ασύγκριτα περισσότεροι από τους Αθηναίους.

Τόπος σύγκρουσης το λιμάνι και η πεδιάδα του Μαραθώνα, στους πρόποδες της βόρειας πλευράς του Πεντελικού. Οι Αθηναίοι ώσπου ν’ αρχίσει η μάχη είχαν στρατοπεδεύσει γύρω από την πόλη του Μαραθώνα και οι Πέρσες στο βορειανατολικότερο άκρο της μαραθωνικής πεδιάδας.

Στις αρχές Σεπτεμβρίου του 490 π.Χ. οι Έλληνες παρατάχθηκαν σε μάχη στα νοτιοδυτικότερα της μαραθωνικής πεδιάδας. Ο πολέμαρχος, κατά το έθιμο, πρόσφερε θυσία στους θεούς, ιδίως εκείνους του πολέμου. Αρχηγός των Πλαταιέων ήταν ο Αείμνηστος. Μετά τη θυσία ο Μιλτιάδης μίλησε στους στρατιώτες μ’ ενθουσιασμό και τους κάλεσε να επιτεθούν πρώτοι κατά των Περσών. Οι Πέρσες απόρησαν. Η σύγκρουση υπήρξε σφοδρή. Η ελληνική παράταξη ήταν ισχυρή στα δύο άκρα και αποδυναμωμένη στο κέντρο. Γιαυτό, παρά την αντίστασή της, υποχώρησε. Στα άκρα όμως οι Πέρσες τράπηκαν σε φυγή. Ο Μιλτιάδης δεν τους καταδίωξε, αλλά διέταξε όλες του τις δυνάμεις να συγκεντρώσουν την ισχύ τους στο κέντρο. Οι Πέρσες τράπηκαν και πάλι σε φυγή. Οι Έλληνες αυτή τη φορά τους κυνήγησαν ως τα πλοία τους. Στην παραλία διεξήχθη μάχη σκληρή σώμα με σώμα. Άπειρα λάφυρα έπεσαν στα χέρια των Ελλήνων: 7 πλοία, όλοι οι ίπποι, όλες οι αποσκευές του στρατοπέδου και 6.400 Πέρσες νεκροί.

Ο περσικός στόλος άρχισε ν’ απομακρύνεται, αλλά στράφηκε προς το Σούνιο αντί ν’ ανοιχτεί στο πέλαγος και να φύγει. Ήταν προφανές ότι πήγαινε στο Φάληρο για να χτυπήσει από εκεί την Αθήνα. Ο Μιλτιάδης αντιλήφθηκε τον κίνδυνο. Άφησε εκεί τον Αριστείδη ως επικεφαλής της φυλής του, της Αντιοχίδας, να φυλάει τα λάφυρα κι αυτός με όλους τους άλλους έτρεξε να φτάσει το γρηγορότερο στην Αθήνα, όπου έφτασε μετά από 7 ώρες. Ο περσικός στόλος έφτασε νύχτα στο Φάληρο. Την επομένη, όταν είδαν τους Έλληνες παραταγμένους στο Κυνόσαργες και μην έχοντες πλέον ιππικό, αποφάσισαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Ο θρίαμβος ολοκληρώθηκε.

Το βράδυ της μέρας που αναχώρησαν οι Πέρσες έφτασε στην Αθήνα η σπαρτιατική βοήθεια από 2.000 άνδρες, που ήταν βέβαια λίγοι, αλλά αποφασισμένοι να πολεμήσουν. Επισκέφθηκαν πρώτα το πεδίο της μάχης και μετά αναχώρησαν.

Επακολούθησαν γιορτές και πανηγύρια στην Αθήνα. Οι συνέπειες από τη νικηφόρα μάχη ήταν πράγματι ανυπολόγιστες. Στο πεδίο της μάχης, κοντά στους τύμβους, κατασκευάστηκε τρόπαιο από λευκή πέτρα, όπου χαράχτηκε το επίγραμμα του Σιμωνίδη:

«Ελλήνων προμαχούντες Αθηναίοι Μαραθώνι

χρυσοφόρων Μήδων εστόρεσαν δύναμιν».