Η εποχή της χαλκοκρατίας

Μία από τις σημαντικότερες περιόδους της ελληνικής προϊστορίας είναι εκείνη της ανακάλυψης, επεξεργασίας και χρήσης του χαλκού, με τα μέσα φυσικά που η εποχή εκείνη διέθετε. Η περίοδος αυτή άρχισε στις αρχές περίπου της 3^ης χιλιετίας π.Χ. και διακρίνεται στην Πρώιμη Χαλκοκρατία, στη Μέση και στην Ύστερη, κράτησε δε περίπου 1.500 χρόνια. Ο ελληνικός πολιτισμός αυτή την περίοδο εμφανίζεται με τρεις μορφές ή εκδοχές: τον «Πρωτοελλαδικό» (χώρος ανάπτυξής του από τη Θράκη ως την Πελοπόννησο), τον «Πρωτοκυκλαδικό» και τον «Πρωτομινωικό» ή «Προανακτορικό Μινωικό πολιτισμό» της Κρήτης. Η θρακική περιοχή ήταν η γέφυρα έλευσης αυτού του πολιτισμού στην Ελλάδα. Από τα τέλη αυτής της περιόδου (2000 π.Χ.) αρχίζει να διαμορφώνεται στο χώρο αυτό το ελληνικό Έθνος. Λεπτομέρειες για το είδος του πολιτισμού που αναπτύχθηκε στις διάφορες περιοχές της Ελλάδας κατά τις τρεις πολιτιστικές ημιπεριόδους της περιόδου της Χαλκοκρατίας θα βρει ο ενδιαφερόμενος στα εκτεταμένα ιστορικά συγγράμματα. Εδώ περιοριζόμαστε να πούμε ότι τα ευρήματα αυτών των πολιτισμικών φάσεων που έχουμε στη διάθεσή μας είναι τόσο εντυπωσιακά που προκαλούν την έκπληξη και το θαυμασμό ειδικών και μη.

Παραθέτουμε ένα περίγραμμα των περιόδων του ελλαδικού πολιτισμού κατά την εποχή του Χαλκού. Έτσι έχουμε: 1) Κατά την Πρώιμη Χαλκοκρατία (2800 - 1900 π.Χ. περίπου) τον πρώτο ελλαδικό πολιτισμό, τον πρώτο κυκλαδικό πολιτισμό και την προανακτορική Κρήτη. 2) Κατά τη Μέση Χαλκοκρατία (1900 - 1600/1450 π.Χ.) το μεσοελλαδικό πολιτισμό, το μεσοκυκλαδικό πολιτισμό και δύο ημιπεριόδους του πολιτισμού της ανακτορικής Κρήτης (την παλαιοανακτορική και τη νεοανακτορική). 3) Κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία (1500 - 1100 π.Χ.) κυρίαρχη μορφή του πολιτισμού μας είναι ο Κρητο-μυκηναϊκός με τα θαυμαστά του επιτεύγματα, που μας αφήνουν άφωνους. Μόνο που και αυτός ο λαμπρός πολιτισμός δεν έμεινε άτρωτος από τη φθορά και την παρακμή, όπως συμβαίνει με όλες τις μεγάλες ακμές των πολιτισμών. Κι αυτή η παρακμή άρχισε περί το 1200 π.Χ. Οι διάφοροι μελετητές του φαινομένου προσπαθούν να βρουν τα αίτιά του. Οι ερμηνείες που δίνονται είναι πολλές. Ένα πάντως είναι βέβαιο: ότι υπήρξαν συσσωρευμένες κι εκτεταμένες καταστροφές. Να οφείλονται άραγε σε επιδρομές ξένων ή γειτονικών λαών, κυρίως από το Βορρά; Κάτι τέτοιο υποστηρίχθηκε αλλά δε φαίνεται πιθανό.