Ο μύθος του Προμηθέα  -  Εξαπατήσεις κι εκδικήσεις του Δία

    1. Ο Τιτάνας Ιαπετός με την Ωκεανίδα Κλυμένη απέκτησε τέσσερις γιους: τον Άτλαντα, το Μενοίτιο, τον Επιμηθέα και τον Προμηθέα. Και οι 4 προκάλεσαν την οργή του Δία και τιμωρήθηκαν ανάλογα:

              ο Άτλας να στηρίζει τον ουράνιο θόλο·

              ο Μενοίτιος βυθίστηκε στο Έρεβος·

              ο Επιμηθέας ακολούθησε την τύχη του αδελφού του.

Προμηθέας. Αυτού η περίπτωση έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον:

         Γιατί, όμως, ο Προμηθέας προκάλεσε την οργή του Δία; Υπάρχουν τρεις εκδοχές, αλλά μία συγκεντρώνει την κοινή αποδοχή: επειδή ο Προμηθέας έγινε ευεργέτης των ανθρώπων. Πρώτη φορά ενοχλήθηκε ο Δίας από μια απάτη του Προμηθέα: σε κοινή σύσκεψη θεών και θνητών συζητήθηκε η μοιρασιά των προνομίων, ειδικότερα για να καθορίσουν ποιο μέρος των σφαγίων των θυσιών θα πήγαινε στους μεν και ποιο στους δε. Η λύση του θέματος ανατέθηκε στον Προμηθέα. Αυτός, για να εξαπατήσει το Δία, παρουσίασε έναν τεράστιο ταύρο, που τον χώρισε στα δύο ως εξής: στο ένα μέρος έβαλε όλα τα εκλεκτά-φαγώσιμα κομμάτια τυλιγμένα καλά στο δέρμα του ζώου, στο άλλο έβαλε μόνο τα κόκαλα σκεπασμένα με λαμπερό λίπος. Κλήθηκε ο Δίας να διαλέξει. Πήρε το δεύτερο. Όταν όμως παραμέρισε τα ξίγκια κι είδε τα κόκαλα…

         2. Έξω φρενών ο Δίας για την εξαπάτηση, αποφάσισε ν’ αφαιρέσει από τους ανθρώπους τη φωτιά. Μετά από αυτό η ζωή των ανθρώπων έγινε θλιβερή και στερημένη. Και κράτησε αυτή η συμφορά χιλιάδες χρόνια.

        Ο Προμηθέας, όμως, δε θ’ αφήσει τους ανθρώπους σ’ αυτή την κατάσταση. Δε θα ησυχάσει αν δεν ξαναδώσει στους ανθρώπους τη φωτιά. Και το έκαμε. Πώς; Κατά τον Ησίοδο έκλεψε τη φωτιά από το Δία: έκλεισε στο μίσχο ενός φυτού (της οικογένειας των σκιαδοφόρων) τις σπινθηροβόλες ακτίνες της. Κατ’ άλλους άναψε μια δάδα από τον τροχό του Ήλιου. Σύμφωνα  με τρίτη εκδοχή ο Προμηθέας έκλεψε τη φωτιά από το εργαστήριο του Ήφαιστου στη Λήμνο.

          3. Αυτό κι αν εξόργισε το Δία! Ετοίμασε νέα τιμωρία για τους ανθρώπους. Τους έστειλε ένα δώρο που θα τους ενθουσιάσει μεν, αλλά θ’ αποδειχτεί αληθινή μάστιγα: τη γυναίκα. Πρόσταξε τον Ήφαιστο να φτιάξει ένα σώμα από χώμα και νερό, να του δώσει δύναμη και φωνή ανθρώπου, μια ύπαρξη γοητευτική, όμορφη σαν τις θεές. Τρέχουν θεότητες πολλές να βοηθήσουν τον Ήφαιστο, στολίζοντας με δώρα τη μελλοντική του σύντροφο: Η Αθηνά και οι Χάριτες τη στολίζουν μ’ ό,τι ωραιότερο, ο Ερμής την εφοδιάζει με την «τέχνη» του ψέματος, με λόγους σαγηνευτικούς και χαρακτήρα άστατο. Την ονομάζει Πανδώρα. Όλες οι συμφορές, κατά τον Ησίοδο, οφείλονται στη γυναίκα, όμως η αγαμία είναι πολύ χειρότερο.

         Ο Ήφαιστος, αφού έφτιαξε τη γυναίκα, την οδήγησε στον αδελφό του Επιμηθέα. Αποδείχτηκε ελαφρόμυαλος. Του είχε ήδη συστήσει να μη δεχτεί τίποτα από το Δία. Αυτός δέχτηκε πρόθυμα την ωραία Πανδώρα που κρατούσε ένα κουτί. Τι είχε μέσα αυτό; Κατά τον Ησίοδο φοβερά δεινά, και μόνο στο βάθος την ελπίδα. Κατ’ άλλους το κουτί περιείχε πολύτιμα πράγματα, αλλά ανοίγοντάς το απρόσεκτα η Πανδώρα άφησε να φύγουν όλα όσα θα έφερναν στους ανθρώπους την ευτυχία. Έκτοτε, κατά τον Ησίοδο, χίλια βάσανα περικυκλώνουν την ανθρωπότητα: αρρώστιες, πόνοι, κόποι, θάνατοι.

(συνεχίζεται)