ΜΥΘΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟΝ ΟΜΗΡΟ

Θεωρείται ως το συμπλήρωμα του Αχιλλέα. Εκπροσωπεί όσο κανένας άλλος ήρωας τα προτερήματα και τα ελαττώματα της φυλής και της χώρας του. Κυρίαρχο χαρακτηριστικό του η αυτοκυριαρχία. Με τη δυνατή του θέληση υποτάσσει τα πάντα στο μέτρο. Ελέγχει τα πάθη, τους ενθουσιασμούς και τις παρορμήσεις του.

Κατά τον Όμηρο, γιος του Λαέρτη και της Αντίκλειας. Είχε θεϊκές ρίζες. Γεννήθηκε στην Ιθάκη, στο βουνό Νήριτο. Ως νέος πήρε μέρος σ’ ένα κυνήγι στον Παρνασσό. Εκεί σκότωσε έναν κάπρο. Ό κάπρος, όμως, πρόλαβε και τον χτύπησε άσχημα στο γόνατο. Εκεί σχηματίστηκε μια ουλή. Όταν μεγάλωσε, ο πατέρας του τον έστειλε στη Μεσσήνη για να ζητήσει αποζημίωση για ένα κοπάδι που του κλέψανε. Εκεί γνώρισε τον Ίφιτο και γίνανε φίλοι. Οι δύο άνδρες αντάλλαξαν δώρα (όπλα). Πήγε και στην Εφύρα για να πάρει από τον Ίλο δηλητήριο για τις σαΐτες του. Εκείνος αρνήθηκε να του δώσει. Βρήκε, όμως, στο βασιλιά της Αγχιάλου Πάφο.

Διαδέχθηκε στο βασίλειο της Ιθάκης τον πατέρα του ενόσω αυτός ακόμα ζούσε. Ως βασιλιάς παντρεύτηκε την Πηνελόπη, κόρη του Ικάριου, βασιλιά της Σπάρτης, με τη μεσολάβηση και του Τυνδάρεω. Ο Ικάριος οργάνωσε αγώνα. Τον κέρδισε ο Οδυσσέας. Ο πεθερός του ήθελε να τον κρατήσει στη Σπάρτη. Ο Οδυσσέας αρνήθηκε. Η Πηνελόπη προτίμησε ν’ ακολουθήσει τον άνδρα της στην Ιθάκη. Απέκτησαν τον Τηλέμαχο.

Μετά από πιέσεις των Μενέλαου και Αγαμέμνονα, έλαβε μέρος στην εκστρατεία κατά της Τροίας. Στη συνέχεια μάλιστα αποδύθηκε σε προπαγάνδα υπέρ της συμμετοχής και άλλων. Προτού αρχίσει ο πόλεμος οι Έλληνες ζήτησαν από τους Τρώες να επιστρέψουν την Ελένη. Στην επιτροπή μετείχαν οι Οδυσσέας και Μενέλαος. Στη διάρκεια του πολέμου ανέλαβε και άλλες μεσολαβητικές αποστολές. Πάντα ήταν διαλλακτικός. Προσπάθησε να πείσει τον Αχιλλέα να «δώσει τόπο» στην οργή του και να γυρίσει στη μάχη.

Ήταν πολυμήχανος. Πολλά τα δείγματα. Ένα από αυτά και τα όσα σκαρφίστηκε για να μπει στην Τροία και τα σχετικά με την κατασκευή του Δούρειου Ίππου. Χάρη στη δική του σύνεση κι εξυπνάδα σώθηκαν οι ήρωες που κλείστηκαν σ’ αυτό το πρωτότυπο κατασκεύασμα. Ήταν και γενναίος· και το ’δειξε σε αρκετές περιπτώσεις.

Οι περιπέτειες της επιστροφής: Και με του Οδυσσέα τη συμβολή οι Έλληνες κατέλαβαν την Τροία. Μετά ο Οδυσσέας πήρε το δρόμο της επιστροφής. Αρχικά έφτασε στην Τένεδο. Ξαναγύρισε με τα καράβια του στην Τροία. Σε λίγο αναχώρησε οριστικά. Έφτασε στις ακτές της Θράκης. Κατέλαβε την Ίσμαρο. Οι κάτοικοι της πόλης, Κίκονες, επιτέθηκαν τη νύχτα και σκότωσαν 72 συντρόφους του. Άνοιξε πάλι πανιά. Ύστερα από 12 μέρες αντίκρισαν την Ελλάδα, κάπου εκεί στο Μαλέα. Από εκεί οι άνεμοι τους έφεραν στη χώρα των Λωτοφάγων. Φεύγοντας από εκεί αγκυροβόλησε στο νησί Αιγούσα. Επόμενος σταθμός του η χώρα των Κυκλώπων, κάπου ανάμεσα στην Κύμη και τη Νεάπολη. Ο μονόφθαλμος Γίγαντας Πολύφημος καταβροχθίζει 4 συντρόφους του. Ο Οδυσσέας φέρνει τον Πολύφημο σε κατάσταση μέθης και τον τυφλώνει. Ο Ποσειδώνας οργίζεται. Επόμενος σταθμός το νησί Αιολία. Φιλοξενήθηκε από το θεό των ανέμων Αίολο. Αυτός του έδωσε έναν ασκό με όλων των ειδών τους ανέμους, μ’ εντολή να μην τον ανοίξουν. Είχαν φθάσει ήδη στην Ιθάκη. Ενώ ο Οδυσσέας κοιμόταν, οι σύντροφοί του άνοιξαν τον ασκό με τους ανέμους. Το καράβι παρασύρθηκε πάλι στην Αιολία. Ο Αίολος δεν τους δέχθηκε. Μετά από 6 μέρες έφτασαν στο νησί των Λαιστρυγόνων. Ένδεκα από τα πλοία τους συντρίφτηκαν στα βράχια. Μόνο του Οδυσσέα σώθηκε. Όσοι επέζησαν αναχώρησαν και έφτασαν στο νησί Αιαία, της μάγισσας Κίρκης. Μια ομάδα συντρόφων μ’ επικεφαλής τον Ευρύλοχο στάλθηκαν ν’ ανιχνεύσουν το νησί. Η Κίρκη μετέβαλε τους συντρόφους του Ευρύλοχου σε χοίρους. Ο Ερμής εφοδίασε τον Οδυσσέα μ’ ένα βοτάνι κι έτσι δεν τον πιάσανε τα μάγια της Κίρκης. Εκεί έμειναν ένα χρόνο. Μετά οι άνεμοι τους φέρανε στη χώρα των Κιμμερίων. Εκεί ο Τειρεσίας τούς πληροφόρησε ότι τελικά θα φθάσουν στην Ιθάκη, αρκεί όταν φθάσουν στο νησί Θρινακία να μην πειράξουν τα πρόβατα και τα βόδια του Ήλιου. Εμφανίζεται η μάνα του Αντίκλεια και του ιστορεί όσα έγιναν στην Ιθάκη κατά την απουσία του. Γύρισαν και πάλι στην Αιαία. Εκεί πήρε οδηγίες από την Κίρκη για το υπόλοιπο ταξίδι. Έφτασε στη Θρινακία (Μεσσήνη;). Ενώ κοιμόταν οι σύντροφοί του έσφαξαν το ωραιότερο βόδι του Ήλιου. Αποτέλεσμα: πνίγηκαν όλοι οι σύντροφοί του. Επί 9 μέρες περιπλανήθηκε στα κύματα. Καραβοτσακισμένος έφτασε στο νησί Ωγυγία, το νησί της Καλυψώς, κοντά στο Γιβραλτάρ. Εννιά χρόνια έμεινε εκεί. Η Καλυψώ τον ήθελε για πάντα. Οι θεοί, όμως, της είπαν να τον αφήσει. Εκείνη του κατασκεύασε μια σχεδία. Έφτασε στις ακτές της Σχερίας (Κέρκυρας;), όπου έμεναν οι Φαίακες. Νέα τρικυμία του παίρνει τη βάρκα. Τρεις μέρες στα κύματα. Φτάνει στο νησί των Φαιάκων όπου συναντιέται με την κόρη του βασιλιά Ναυσικά. Του ετοίμασαν ένα καράβι, το οποίο με ναύτες Φαίακες τον οδήγησε στην Ιθάκη. Διαδικασία αναγνώρισης. Συνάντηση με την Αθηνά. Μεταμφίεση σε βοσκό. Ο γέρικος σκύλος του τον αναγνωρίζει. Φτάνει στ’ ανάκτορα ως ζητιάνος. Η παραμάνα του Ευρύκλεια τον αναγνωρίζει στο λουτρό από την ουλή του κάπρου. Στην Πηνελόπη είπε πως τάχα ένα καλό όνειρο είδε για τον Οδυσσέα. Η Πηνελόπη ετοίμαζε για την επόμενη μέρα δοκιμασία ανάμεσα στους μνηστήρες για να διαλέξει ποιον θα παντρευτεί. Πήρε μέρος κι ο Οδυσσέας. Νίκησε. Έχοντας πλάι του τον Τηλέμαχο και το χοιροβοσκό Εύμαιο, έσφαξε όλους τους μνηστήρες. Φανέρωσή του στην Πηνελόπη. Συνάντηση και με το γέροντα πατέρα του Λαέρτη. Αναμέτρηση με τον Ευπείθη και τους οπαδούς των μνηστήρων.

Θάνατος του Οδυσσέα: Υπήρχε πρόβλεψη του Τειρεσία ότι θα πεθάνει μακριά από τη θάλασσα, σε βαθιά γεράματα, ανάλαφρα. Εντούτοις υπάρχει και η εκδοχή ότι μετά την εξολόθρευση των μνηστήρων πήγε στην Ήλιδα να επιθεωρήσει τα κοπάδια του. Μετά πήγε στη χώρα των Θεσπρωτών όπου παντρεύτηκε τη βασίλισσα Καλλιδίκη. Με τους Θεσπρωτούς εκστρατεύει κατά των Βρύγων. Με επέμβαση του Απόλλωνα επέρχεται συμφιλίωση των αντιπάλων. Μετά το θάνατο της Καλλιδίκης, ο Οδυσσέας έδωσε την εξουσία στο γιο της και γύρισε στην Ιθάκη. Τότε έρχεται στην Ιθάκη και ο γιος του Τηλέγονος, από την Κίρκη. Αυτός απ’ όπου περνούσε σκορπούσε τη συμφορά. Ο Οδυσσέας έσπευσε να τον αντιμετωπίσει. Ο Τηλέγονος, όμως, τον σκότωσε άθελά του, χτυπώντας τον με το κοντάρι του. Μετά ο Τηλέγονος πήρε την Πηνελόπη στο νησί της Κίρκης όπου και την παντρεύτηκε.

Μια τρίτη εκδοχή: Ένας Ερωδιός πετούσε κρατώντας στο ράμφος του ένα κόκαλο από σελάχι. Το κόκαλο έπεσε, καρφώθηκε στο κεφάλι του Οδυσσέα και τον σκότωσε.