Η εκστρατείατου Ξέρξη

Το φθινόπωρο του 481 π.Χ. η απέραντη αυτή στρατιά του Ξέρξη συγκεντρώθηκε απ’ όλα τα σημεία της αχανούς χώρας γύρω από τις Σάρδεις. Ο στόλος, αποτελούμενος από 1.207 πολεμικά και άλλα πλοία, συγκεντρώθηκε στον Ελλήσποντο και στις περιοχές της Θράκης και της Ιωνίας. Σκοπός του Ξέρξη ήταν να περάσει τον Ελλήσποντο και να κατέβει στην Αττική μέσω Θράκης, Μακεδονίας και Θεσσαλίας, με το στόλο του να παραπλέει στα βόρεια παράλια του Αιγαίου. Γιαυτό ο Ξέρξης επιχείρησε δύο σημαντικά έργα, τη ζεύξη του Ελλήσποντου και το κόψιμο του ισθμού του Άθωνα, για ν’ αποφύγει τη συμφορά του Μαρδόνιου. Στην αρχή του χειμώνα 481-480 π.Χ. τα έργα αυτά (καθώς και η γεφύρωση του Στρυμόνα) τελείωσαν. Τότε έφτασε στις Σάρδεις και ο Ξέρξης. Από εκεί έστειλε σ’ όλες τις ελληνικές πόλεις (πλην Αθηνών και Σπάρτης) κήρυκες και ζητούσε υποταγή (γη και ύδωρ). Την άνοιξη του 480 π.Χ. η στρατιά ξεκίνησε.

Η συγκροτημένη στρατιά με επικεφαλής τον Ξέρξη πέρασε τη Μυσία κι έφτασε στο Ίλιο. Ο βασιλιάς ανέβηκε στο ιερό βουνό του Ίλιου, αγνάντεψε την Πέργαμο, θυσίασε στην Αθηνά 1.000 βόδια κι αναχώρησε για την Άβυδο, όπου τον περίμεναν οι γέφυρες. Εκεί καμάρωσε για τα έργα και τη δύναμή του, ενώ ο Αρτάβαζος προσπάθησε άλλη μια φορά να τον αποτρέψει από το εγχείρημα.

Επτά μέρες και επτά νύχτες χρειάστηκαν για να διαπεραιωθεί ο πολυάριθμος στρατός στη θρακική ακτή. Ο περσικός στρατός ήταν συγκροτημένος από 46 έθνη. Η απαρίθμηση έγινε για πρώτη φορά στο Δορίσκο της Θράκης. Το σύνολό του έφτασε στον απίστευτο αριθμό των 2.317.610 ανδρών! Ώσπου να φτάσει στις Θερμοπύλες έγινε 2.641.610. Αυτούς τους αριθμούς δίνει ο Ηρόδοτος, αλλά είναι υπερβολικά διογκωμένοι.

Ενόψει του εξ ανατολών μεγάλου κινδύνου το μέγα θέμα για την Αθήνα ήταν πώς θα παρασκευάσει καλύτερα την άμυνά της. Δύο αντίθετες τάσεις - μερίδες υπήρχαν σχετικά: εκείνη του Αριστείδη που φρονούσε και υποστήριζε ότι αρκούσε ο στρατός και ότι στην ξηρά θα δινόταν και θα κερδιζόταν ο αγώνας, όπως και στο Μαραθώνα. Και εκείνη του Θεμιστοκλή που φρονούσε ότι έπρεπε να ενισχυθεί το ναυτικό των Αθηνών διότι με αυτό θα μπορούσε να αντεπεξέλθει κατά του επιδρομέα, αλλά ήταν αναγκαίος και για τον πόλεμο κατά της Αίγινας. Η διαμάχη κράτησε 3-4 χρόνια. Τα πράγματα οξύνθηκαν. Κατέφυγαν στον οστρακισμό για να δοθεί λύση. Έπρεπε ένας εκ των δύο να εξοριστεί. Υπερίσχυσε, ευτυχώς, ο Θεμιστοκλής.

Η Αθήνα και η Σπάρτη, αφού δε δέχτηκαν κήρυκες του Ξέρξη, συμπέραναν ότι αυτές θα ήταν προπάντων ο στόχος του. Γιαυτό αποφάσισαν να συγκαλέσουν στον Ισθμό της Κορίνθου πανελλήνιο συνέδριο. Για πρώτη φορά θα συνέβαινε κάτι τέτοιο. Δεν έλαβαν μέρος όλες οι πόλεις που κλήθηκαν, αλλά επιτεύχθηκε η πρόσκαιρη, τουλάχιστον, σύμπραξη της Σπάρτης και της Αθήνας, προκαλώντας παράλληλα και ένα γενικότερο αίσθημα ενότητας. Από τη σύνοδο αυτή προέκυψε ακόμα η κατάπαυση των διενέξεων μεταξύ των διαφόρων πόλεων, ιδιαίτερα ανάμεσα στην Αθήνα και την Αίγινα. Στάλθηκαν αγγελιοφόροι σε διάφορες πόλεις, που ήταν ύποπτες να πάνε με τον εχθρό ή ήταν αδιάφορες και κατάσκοποι στις Σάρδεις για να διαπιστώσουν τα σχέδια των Περσών.