Η ναυτική ηγεμονία των Αθηνών

Ο Παυσανίας αμέσως μετά τη μάχη των Πλαταιών έδειξε πόσο κενόδοξος ήταν, αλλά και ξένος προς το σπαρτιάτικο και γενικότερα τον ελληνικό βίο, κυρίως εξαιτίας του πλούτου (από τα λάφυρα) που απέκτησε. Μην ανεχόμενος πλέον να υποτάσσεται στους νόμους της πατρίδας του, αποφάσισε να γίνει άρχοντάς της με τη βοήθεια του Πέρση βασιλιά. Γιαυτό αμέσως μετά την άλωση του Βυζαντίου έστειλε στον Ξέρξη επιστολή με αιχμάλωτους επίσημους Πέρσες ζητώντας να παντρευτεί την κόρη του και υποσχόμενος ως αντάλλαγμα να του παραδώσει τη Σπάρτη και την Ελλάδα. Ο Ξέρξης του έστειλε επιστολή με τον Αρτάβαζο, αποδεχόμενος την προσφορά του.

Ευτυχώς που ο Παυσανίας δεν μπόρεσε να πραγματοποιήσει όσα υποσχέθηκε. Θεωρώντας μάλιστα ότι πέτυχε το σκοπό του, ζούσε βίο πολυτελή και άσωτο, σαν Πέρσης σατράπης. Οι Σπαρτιάτες υποπτεύθηκαν ότι κάτι συμβαίνει και τον ανακάλεσαν. Στη θέση του έστειλαν το Δόρκη. Οι Ίωνες, όμως, δεν τον δέχτηκαν καν, επειδή στο μεταξύ είχαν αναγνωρίσει ως ηγεμόνες τους Αθηναίους στρατηγούς Αριστείδη και Κίμωνα. Ο Δόρκης πήρε το στόλο του και γύρισε στην πατρίδα του.

Έτσι περιήλθε στους Αθηναίους η ηγεμονία της ναυτικής δύναμης των Ελλήνων. Οι Σπαρτιάτες ένιωσαν θιγμένοι, αλλά δεν αντέδρασαν. Περιορίστηκαν στα της πατρίδας τους. Το ίδιο έπραξαν και άλλοι Πελοποννήσιοι. Έτσι, τον πόλεμο συνέχισαν μόνο οι Αθηναίοι με τη βοήθεια των νησιωτών και όσων Ελλήνων της Μ. Ασίας ήθελαν ν’ απαλλαγούν από τους Πέρσες. Έτσι σχηματίστηκε μια νέα συμμαχία με επικεφαλής τους Αθηναίους (477 και 476 π.Χ.). Η ηγεσία του στόλου ανατέθηκε στον Αριστείδη. Η νέα συμμαχία είχε έδρα τη Δήλο, όπου συγκροτήθηκε διάσκεψη των συμμάχων. Στη συμμαχία μετείχαν οι Σάμος, Χίος, Λέσβος, Τένεδος, Ρόδος, Κως, Μίλητος, Άργιλος, Άκανθος, Σκώλος, Σπάρτωλος, το Βυζάντιο κ.ά.