Η γραφή  -  Το ελληνικό αλφάβητο

Ίσως είναι ό,τι πολυτιμότερο προσέφερε ο ελληνικός πολιτισμός στην ανθρωπότητα.

Πρώτη μορφή ελληνικής γραφής πρέπει να ήταν η Γραμμική Β΄ (γύρω στα 1400 π.Χ.). Το σημερινό σύστημα γραφής πρέπει να έχει την αρχή του γύρω εκεί στο Θ΄ αι. π.Χ.

Γύρω από την ανακάλυψη, την προέλευση ή τα δάνεια του ελληνικού αλφάβητου έχουν γραφτεί πολλά. Πολλά από αυτά είναι, είτε εν μέρει είτε στο σύνολό τους, αληθινά. Η αρχαία ελληνική παράδοση έφερε ως δημιουργούς ή εφευρέτες του Ελληνικού αλφάβητου τους: Παλαμήδη, Προμηθέα, Ορφέα, Μουσαίο κτλ. Ένα πάντως είναι το αναμφισβήτητο: το ελληνικό ήταν το πρώτο συγκροτημένο αλφάβητο του κόσμου. Απ’ αυτό προήλθε αργότερα το λατινικό κι από αυτό δανείστηκαν στοιχεία οι περισσότερες ευρωπαϊκές γλώσσες. Το ελληνικό δεν ήταν μόνο το πρώτο, αλλά και το πληρέστερο αλφάβητο και είναι επίτευγμα του δαιμόνιου της φυλής, ακόμα κι αν αληθεύουν οι απόψεις και οι θεωρίες περί δανεισμού του φθόγγων από το σημιτικό ή (κυρίως) φοινικικό αλφάβητο. Με τη βοήθεια αυτού του αλφάβητου έφτασαν ως εμάς τα αριστουργήματα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού που είναι πια κτήμα και καύχημα της ανθρωπότητας.

Τα αφορώντα, όμως, το ελληνικό αλφάβητο και την ελληνική γραφή γενικότερα είναι πολλά και πολύπλοκα. Είναι αδύνατον, συνεπώς, να εξεταστούν σε ένα συνοπτικό έργο. Εδώ μόνο μια απλή απαρίθμηση των κυριότερων τρόπων - μέσων που έφτασαν ως εμάς τα αρχαιότερα γραπτά κείμενα από τους προκλασικούς χρόνους ενδείκνυται. Αυτά είναι σχεδόν αποκλειστικά διάφορες επιγραφές. Οι αρχαιότερες ανήκουν στον Η΄ αιώνα και τις βρίσκουμε πάνω σε αγγεία διαφόρων περιοχών. Τα κυριότερα υλικά γραπτής αποτύπωσης ήταν τα λιθάρια, τα μέταλλα, ο πηλός και τα όστρακα. Ένα δε από τα συνηθέστερα υλικά γραφής ήταν το «λεύκωμα»: ένας ξύλινος πίνακας καλυμμένος με γύψο, πάνω στον οποίο έγραφαν με κάποια χρωματισμένη ουσία. Ένα άλλο είδος γραφής ήταν οι «κέρινοι πίνακες»: φτιαγμένοι από ξύλο με μια κορνίζα που εξείχε και το κενό ήταν γεμισμένο με κερί. Πάνω στο κερί χαράζονταν τα κείμενα. Τους νόμους του Σόλωνας δημοσίευσε στους «άξονες» και στις «κύρβεις», σε ξύλινους δηλ. ασπρισμένους πίνακες στηριγμένους σε έναν άξονα. Περισσότερο διαδεδομένη (και για τις μαθητικές ανάγκες) ήταν  η χρήση των λευκωμάτων, επειδή ήταν φθινότερα και ευχρηστότερα.