Οι επτά κατά της Θήβας

Ο βασιλιάς των Θηβών Λάιος ήταν απόγονος του Κάδμου. Είδαμε στο Μύθο για τον Οιδίποδα ποιο ήταν το τέλος του.

Τον διαδέχθηκε στο θρόνο ο Κρέων, ο αδελφός της Ιοκάστης. Οι θεοί ήταν οργισμένοι κατά των Θηβαίων. Εκδήλωσαν δε την οργή τους στέλνοντας ένα φοβερό θεριό που είχε πρόσωπο και στήθος μεν γυναίκας, σώμα, δε, πόδια και ουρά λιονταριού (ή φιδιού), φτερά δε όρνιου, το οποίο καταδυνάστευε τη χώρα· το όνομά του Σφίγγα. Στάλθηκε από την Ήρα και κατοικούσε στο όρος Φίκειο. Οι κόρες του Δία, Μούσες, του δίδαξαν το εξής αίνιγμα: Ποιο είναι το πρωί τετράποδο, το μεσημέρι δίποδο, το βράδυ τρίποδο; Αυτό ρωτούσε η Σφίγγα τους Θηβαίους. Κι όταν η απάντηση ήταν λαθεμένη, άρπαζε ένα Θηβαίο και τον κατασπάραζε. Όσο το αίνιγμα δε λυνόταν, η Σφίγγα κατάπινε τους Θηβαίους. Ο Κρέοντας ήθελε ν’ απαλλάξει τη χώρα του από τη συμφορά. Έβγαλε ανακοίνωση υποσχόμενος πως όποιος λύσει το αίνιγμα θα λάβει ως σύζυγό του την Ιοκάστη. Προσήλθε τότε ο Οιδίποδας και είπε ότι το παράξενο αυτό ζώο είναι ο άνθρωπος. Στο άκουσμα της απάντησης η Σφίγγα έπεσε από την ακρόπολη και πέθανε. Ο Οιδίποδας παντρεύτηκε την Ιοκάστη (μάνα του) κι έγινε βασιλιάς της Θήβας.

Αυτό (η αιμομιξία) προκάλεσε νέες συμφορές στη χώρα. Οι θεοί, οργισμένοι, φανέρωσαν ποιος ήταν ο Οιδίποδας. Η μεν Ιοκάστη κρεμάστηκε, ο δε Οιδίποδας οργίστηκε κατά των παιδιών του Ετεοκλή και Πολυνείκη και τους προανήγγειλε ότι θα εκραγεί ανάμεσά τους πόλεμος φονικός. Έτσι κι έγινε. Μετά το θάνατο του πατέρα τους, ξέσπασε ανάμεσά τους διαμάχη για το θρόνο. Επικράτησε ο Ετεοκλής. Ο Πολυνείκης κατέφυγε στο βασιλιά του Άργους Άδραστο ζητώντας βοήθεια για να ανακτήσει τη βασιλεία. Εκείνος ανταποκρίθηκε. Συγκροτήθηκε ισχυρή δύναμη εκστρατευτική κατά της Θήβας. Επτά ήταν οι αρχηγοί αυτής της εκστρατείας: ο βασιλιάς του Άργους Άδραστος, ο μάντης Αμφιάραος, ο Καπανέας, ο Ιππομέδοντας, ο Τυδέας, ο Παρθενόπαιος και ο Πολυνείκης. Ο στρατός έφτασε στον ποταμό Ασωπό. Εκεί προσφέρθηκε θυσία και παρατέθηκε γεύμα. Ο Τυδέας στάλθηκε στη Θήβα ν’ απαιτήσει την παράδοση του βασιλείου στον Πολυνείκη. Η αξίωσή του απορρίφθηκε. Την ώρα εκείνη όλοι οι ηγεμόνες της Θήβας συνεστιάζονταν δίπλα στον Ετεοκλή. Ο Τυδέας τούς προκάλεσε ν’ αναμετρηθούν μαζί του στην πάλη και την πυγμαχία. Με τη βοήθεια της Αθηνάς τούς νίκησε όλους. Εκείνοι, οργισμένοι, του έστησαν ενέδρα στο δρόμο της επιστροφής στο στρατό του με 50 γενναίους πολεμιστές κι αρχηγούς το Μαίονα και τον Πολυφόντη. Τους νίκησε κι αυτούς.

Οι Θηβαίοι, έχοντας ως συμμάχους τους Φωκείς και τους Φλεγύες, επιτέθηκαν κατά των επιδρομέων. Η μάχη δόθηκε κοντά στο λόφο του Ισμηνίου. Νικήθηκαν κατά κράτος. Αναγκάστηκαν να καταφύγουν μέσα στα τείχη της πόλης τους. Ο μάντης Τειρεσίας τους είπε ότι εάν ο Μενοικέας, γιος του Κρέοντα, θυσιαστεί εκούσια κι αυθόρμητα στον Άρη, τότε σίγουρα θα νικήσουν. Όταν ο Μενοικέας έμαθε ότι από τη δική του θυσία εξαρτάται η σωτηρία της πόλης, πήγε στις πύλες της πόλης και αυτοθυσιάστηκε. Οι επιδρομείς επιτέθηκαν κατά της πόλης, καθένας επιχειρώντας να παραβιάσει μία από τις επτά πύλες της. Μετά το θάνατο, όμως, του Μενοικέα οι θεοί προστάτευαν την πόλη. Ο Παρθαινόπαιος φονεύθηκε με λιθάρι από τον Περικλύμενο, ενώ τον Καπανέα χτύπησε με κεραυνό ο Δίας. Οι Αργείοι υποχωρούν. Ο Ετεοκλής προτείνει να κριθεί ο αγώνας σε μονομαχία με τον αδελφό του. Η μονομαχία τους υπήρξε σκληρή. Κανένας δε νίκησε. Γιαυτό η μάχη των δύο στρατών επαναλήφθηκε. Η αναμέτρηση ήταν αιματηρή. Ο Θηβαίος Μελάνιππος φονεύει τον Τυδέα, ενώ ο Αμφιάραος το Μελάνιππο. Οι Αργείοι τρέπονται σε φυγή. Ο Περικλύμενος κυνηγάει τον Αμφιάραο και ως τον έφθασε ήταν έτοιμος να τον τρυπήσει με το ακόντιό του. Ο Δίας, όμως, τον προστατεύει. Ανοίγει τη Γη και καταπίνει και αυτόν και τ’ άλογά του και το άρμα του. Ο τόπος του θαύματος κηρύχθηκε ιερός. Ο Δίας χάρισε στον Αμφιάραο την αθανασία. Έκτοτε τιμώνταν ως θεός στη Θήβα, το Άργος και τον Ωρωπό, όπου και βρέθηκε ιερό επ’ ονόματί του.

Ο Άδραστος σώθηκε φεύγοντας με τον ταχύτατο ίππο του Αρείονα. Για την ήττα τους πήραν εκδίκηση οι γιοι των επτά ηγεμόνων, οι λεγόμενοι Επίγονοι: ο Αιγιαλέας (του Άδραστου), ο Θέρσανδρος (του Πολυνείκη), οι Αλκμαίονας και Αμφίλοχος (του Αμφιάραου), ο Διομήδης ( του Τυδέα), ο Σθένελος ( του Καπανέα), ο Πρόμαχος (του Παρθενόπαιου) και ο Ευρύλαος του Μηκυστέα. Οι Κορίνθιοι, οι Μεγαρείς, οι Μεσσήνιοι και οι Αρκάδες βοήθησαν τους Επιγόνους. Σε μάχη που έγινε νίκησαν τους Θηβαίους. Όταν ο Τειρεσίας είπε στους Θηβαίους ότι θα είναι μάταιη κάθε αντίσταση, παρέδωσαν την πόλη και όλος ο λαός υπό τον Λαομέδοντα, το γιο του Ετεοκλή, έφυγαν και πήγαν στους Ιλλυριούς. Όταν οι Επίγονοι μπήκαν στη Θήβα αναγόρευσαν βασιλιά της το Θέρσανδρο, το γιο του Πολυνείκη.