ΥΠΟΔΕΧΟΜΕΝΟΣ ΣΤΑ ΠΡΟΘΥΡΑ ΤΟΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

      Στη σημερινή ελληνική βιβλιογραφία δεν υπάρχει έλλειψη ούτε ιστορικών πραγματειών ούτε μιας εκτεταμένης και πλήρους Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους από της πρώτης εμφάνισής του μέχρι σήμερα, έστω κι αν δεν είναι ενσωματωμένη σε αυτή, τουλάχιστο με κάποια πληρότητα, και η υπέροχη Ελληνική Μυθολογία. Εκείνο που λείπει και χρειάζεται είναι ένα ιστορικό εγχειρίδιο εύχρηστου μεγέθους μέσα στο οποίο θα μπορούσε να συμπιεστεί αυτός ο τεράστιος όγκος των γεγονότων, ζωής, δημιουργίας και πολιτισμού που παρήγαγε αυτό το έθνος, του οποίου τις ρίζες η αξίνα της έρευνας – μολονότι όλο και βαθύτερα μπήγεται στο παρελθόν -  ακόμα αναζητεί. Κι όλο και τις μεταθέτει μακρύτερα. Κι όλος ο όγκος του ιστορικού του υλικού μεγαλώνει, συχνά μαζί ή παράλληλα με την ιστορική του διαδρομή.  
    Όταν συνειδητοποίησα αυτή την έλλειψη κι αυτή την ανάγκη, αποφάσισα –ίσως περισσότερο απερίσκεπτα απ’ όσο το εγχείρημα δικαιολογούσε- να τη θεραπεύσω,  αγνοώντας προφανώς τι σήμαινε η προσπάθεια να χωρέσεις σ’ έναν σχετικά εύχρηστο τόμο αυτό που στην τελευταία του εκδοχή μόλις απλώθηκε σε 16 μεγάλους τόμους, φιλοδοξώντας μάλιστα αυτή η συμπίεση της ύλης να μη θίξει στα ουσιώδη της την πληρότητά της! Και χωρίς ακόμα ν’ αξιολογήσω σωστά την προειδοποίηση του μεγάλου Κ. Παπαρρηγόπουλου – που πρώτος ανέλαβε ανάλογο εγχείρημα, να συγκροτήσει επιτομή του δικού του έργου – για τις μεγάλες δυσχέρειες που έχει ν’ αντιμετωπίσει όποιος θελήσει να τιθασεύσει το ιστορικό υλικό και να το περιορίσει σ’ ένα δυσανάλογο του μεγέθους του κελί.  

       Στην ελληνική – αλλά και στην παγκόσμια – βιβλιογραφία υπάρχει πληθώρα ιστορικών πονημάτων που άρχισαν τη διαδρομή τους τουλάχιστο – αν φυσικά τα ομηρικά έπη δεν είναι τέτοια – πριν 2,5 χιλιάδες χρόνια. Τα περισσότερα από αυτά είτε εξιστορούν και αναλύουν ένα συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός ή βιογραφούν ένα σημαντικό ιστορικό πρόσωπο είτε καλύπτουν μια ορισμένη ιστορική περίοδο, μικρότερη ή εκτενέστερη. Ελάχιστα είναι τα έργα που καλύπτουν ολόκληρη τη μακραίωνη και γνωστή ως τώρα ιστορική διαδρομή αυτού του έθνους που σημάδεψε ποικιλοτρόπως ως τώρα όσο λίγα έθνη την παγκόσμια ιστορία. Αυτά δε τα τελευταία είναι μεν σημαντικότατα, αλλά τόσο εκτενή, και άρα δύσχρηστα, που καταντούν πρώτον να είναι κατάλληλα και απαραίτητα μόνο για τους ειδικούς, και δεύτερον να μην εξυπηρετούν το βασικό ζητούμενο: τη συνοχή και την ενότητα στην παρακολούθηση της διαδοχής των ιστορικών γεγονότων και μέσω αυτών την αδιάκοπη πορεία του έθνους για την πραγμάτωση των πεπρωμένων του. Αυτός, φρονούμε, πρέπει να είναι και ο κεντρικός στόχος της διδασκαλίας – στη Μέση τουλάχιστο εκπαίδευση – του μαθήματος της Ελληνικής Ιστορίας. Αυτό που γίνεται σήμερα με τον τεμαχισμό της σχολικής ιστορίας σε περιόδους ασύνδετες μεταξύ τους αποτελεί βαναυσότητα. 
    Αυτό το κενό, και αυτή την ανάγκη, φιλοδοξεί να καλύψει η παρούσα προσπάθεια. Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της; Κατ’ αρχάς τι δεν είναι: α) Δεν είναι περίληψη της Ελληνική Ιστορίας. β) Δεν είναι επιλεκτική παράθεση ιστορικών – των ουσιωδών έστω – γεγονότων (επιτευγμάτων ή συμφορών) της Φυλής. Είναι συνοπτική μεν αλλά πλήρης η τρισχιλιετής ιστορία του Ελληνικού Έθνους. 

      Πώς επιτεύχθηκε αυτός ο άθλος ώστε οι περισσότερες των 10.000  άλλων ανάλογων έργων σελίδες (χωρίς να περιλαμβάνονται σ' αυτές οι περίπου 1.700 μεγάλες σελ. της πληρέστερης ως τώρα, της Εκδοτικής Αθηνών, κι αξεπέραστης Ελληνικής Μυθολογίας) να συμπτυχθούν σε περίπου 1.600, χωρίς να θιγεί η πληρότητα της εξιστόρησης; Όχι φυσικά με την περικοπή ιστορικής ύλης, αλλά: α) με την αποφλοίωση του περιττού και την παρακράτηση της ουσίας·  β) με την παράλειψη ή τη συρρίκνωση του αφηγηματικού διακόσμου·  γ) με τη λιτότητα στην περιγραφή  των γεγονότων και φαινομένων·  δ) με την ενδεικτική ή επιλεκτική παράθεση ύλης (κυρίως στους χώρους του πολιτισμού και στην περιγραή μαχών) που προσφέρει εξειδικευμένη γνώση και ενδιαφέρει κατά πλάτος και βάθος λίγους, τους ειδικούς, και ε) με τον εξοβελισμό ή τον περιορισμό της εικονογράφησης, που θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως μειονέκτημα από το σύγχρονο απαιτητικό αναγνώστη. Μακάρι να ήταν εφικτή η εξάλειψή του χωρίς να θιγεί το πλεονέκτημα του μικρού όγκου. 

     Για να επιτευχθεί αυτό το πλέγμα των επιμέρους επιδιώξεων και να φτάσουμε στο τελικό αποτέλεσμα χρειάστηκε να καταβληθεί πολύς κόπος και να χρησιμοποιηθούν όλες οι διαθέσιμες δυνάμεις και δυνατότητες από το συντελεστή αυτής της εργασίας. Και χρειάστηκαν πολύ περισσότερες από όσες αρχικά νομίζαμε ή υπολογίζαμε. Ελπίζουμε το αποτέλεσμα να δικαιώσει τους κόπους και τις προσδοκίες του φιλόδοξου αυτού εγχειρήματος. 

      Ενόψει των παραπάνω, είναι προφανές ότι και η ανάγνωση του παρόντος έργου έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες, απαιτήσεις και «τεχνικές». Διότι συχνά το κείμενο είναι ελλειπτικό. Πολλά λέγονται υπαινικτικά. Ο λόγος συνήθως είναι πυκνός. Πίσω από μια μικρή φράση ή και μία λέξη μπορεί να υποκρύπτονται πολλά. Άρα όποιος ενδιαφέρεται να τα ανακαλύψει θα πρέπει να καταφεύγει κατά περίπτωση σε εκτενέστερες σχετικές εργασίες. Εννοείται ότι τα υποκρυπτόμενα/παραλειπόμενα (συνήθως λεπτομέρειες) θεωρήθηκαν ως δευτερεύουσας σημασίας και άρα όχι απαραίτητα να καταχωριστούν στην παρούσα εργασία. 

     Τι προσφέρουμε με την παρούσα εργασία στον ελληνικό λαό – αλλά και στους ξένους θαυμαστές αυτού του Έθνους - , στην ελληνική παιδεία και στον απανταχού της Γης Ελληνισμό; Ένα ιστορικό εγκόλπιο. Έναν ασφαλή οδηγό για όποιον θα θελήσει να διανύσει την άλλοτε εκθαμβωτική κι άλλοτε ερεβώδη διαδρομή μέσα στο δυσπροσδιόριστο παρελθόν αυτού του λαού, που είναι και προσωπική του διαδρομή. Προσφέρουμε ακόμη την αφορμή και τη δυνατότητα στους σχεδιαστές της ελληνικής Παιδείας να επανεξετάσουν την ενότητα και διαχρονικότητα στη διδασκαλία της Ελληνικής Ιστορίας – τουλάχιστον στη Μέση εκπαίδευση. 
     Τελειώνω με μια αναγκαία/χρήσιμη διευκρίνιση για το χρήστη/αναγνώστη της παρούσας ηλεκτρονικής έκδοσης: Στην έντυπη (οψέποτε γίνει) μορφή το παρόν έργο θα είναι, επιπλέον, διαρθρωμένο σε 20 Μέρη και σε ευκρινέστερη παράθεση των Κεφαλαίων  και λοιπών  περαιτέρω διαιρέσεων, με βάση, φυσικά, τη χρονική ροή των γεγονότων και την εν γένει υφή της ιστορικής ύλης, στο μέτρο, βέβαια, που μια τέτοια διάρθρωση είναι εφικτή.
       Δεν απομένει παρά ν' αφεθείς στην ξενάγηση στον υπέροχο -συχνά δε και καταθλιπτικό- κόσμο της συναρπαστικής Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους. Εγώ απλά προσπάθησα να σου ανοίξω μια μικρή πόρτα. Αποσύρομαι. Πραγματικός ξεναγός σου θα είναι το προσωπικό σου ενδιαφέρον.

                                                                                   Ηλίας Τσιάκος

1.8.2015