B΄ περίοδος (1207 - 1214)

   1. Ενώ ο Σαμπλίττ καταγινόταν με τη θεμελίωση της ηγεμονίας του, ειδοποιήθηκε ότι ο μεγαλύτερος αδελφός του πέθανε χωρίς απογόνους. Αυτό τον υποχρέωσε να επιστρέψει στη Γαλλία. Προτού αναχωρήσει διόρισε επιτροπή από δύο Λατίνους επισκόπους, δύο σημαιοφόρους και 4 ή 5 Έλληνες άρχοντες με πρόεδρο το Βιλεαρδουίνο κι εντολή να διαιρέσει το Μοριά σε τιμάρια και να τα μοιράσει στα μέλη της κατακτητικής δύναμης ανάλογα με τα πλούτη και τον αριθμό των ακολούθων τους. Ο Σαμπλίττ παραχώρησε στο Βιλεαρδουίνο τις βαρονίες της Καλαμάτας και της Κυπαρισσίας σε αντάλλαγμα για την απώλεια της Κορώνης που την πήραν οι Βενετοί. Διόρισε ακόμα τον ανιψιό του Ούγκο ως αντιπρόσωπό του στην Αχαΐα και το 1209 έφυγε στη Δύση. Καθ’ οδόν πέθανε. Επειδή σε λίγο πέθανε κι ο Ούγκο, ο Βιλεαρδουίνος πήρε τη διακυβέρνηση της ηγεμονίας ως αντιπρόσωπος (βάιλος) μέχρι να έρθει ο πλησιέστερος συγγενής του από τη Γαλλία για να τη διεκδικήσει.

      Πρώτη ενέργεια του Βιλεαρδουίνου ήταν να συγκαλέσει στην Ανδραβίδα, πρωτεύουσα της ηγεμονίας του, συνέλευση για να καταρτίσει τον Αχαϊκό Καταστατικό Χάρτη. Με αυτόν η ηγεμονία χωριζόταν σε 12 βαρονίες, στις οποίες τοποθετήθηκαν ισάριθμοι βαρόνοι. Εκτός από αυτούς υπήρχαν και 7 εκκλησιαστικοί βαρόνοι, με επικεφαλής το Λατίνο αρχιεπίσκοπο της Πάτρας και έξαρχο Αχαΐας.

    Μετά τη στρατιωτική διαίρεση έγινε ο καθορισμός και της στρατιωτικής οργάνωσης και της υποχρέωσης στράτευσης που σχεδόν ήταν ισόβια, με την έννοια της συνεχούς διαθεσιμότητας μέχρι την ηλικία των 60 ετών. Ακόμη οργανώθηκε γενικότερα το φεουδαλικό σύστημα διοίκησης της ηγεμονίας.

       Στη συνέχεια ο Βιλεαρδουίνος επιχείρησε με τη βοήθεια και των Ελλήνων να καταλάβει τη Βελιγοστή και την Τεγέα, που είχαν μεν παραχωρηθεί ως τιμάρια αλλά δεν είχαν ακόμα κατακτηθεί. Μετά την κατάληψή τους παραδόθηκε και η πόλη της Λακεδαιμονίας. Η Τσακωνία και η Μονεμβασία δε θίχτηκαν. Ζήτησε μετά από τους Έλληνες προύχοντες να τον βοηθήσουν να κυριεύσει το τετράγωνο Κόρινθος-Άργος-Ναυπλία-Μονεμβασία. Του είπαν ότι αυτά ήταν αδύνατο να κυριευθούν με τη βία. Θα τον βοηθούσαν αν ορκιζόταν εγγράφως ότι ούτε αυτοί ούτε τα παιδιά τους θα υποχρεώνονταν ν’ αλλάξουν την πίστη και τα πάτρια έθιμά τους. Αποδέχτηκε τους όρους τους. Κατόπιν αυτού άρχισε την πολιορκία του Ακροκορίνθου με τη βοήθεια των Ελλήνων και του Όθωνα της Αθήνας. Τον Ακροκόρινθο κατείχε ο Θεόδωρος, αδελφός του Δεσπότη της Ηπείρου. Σε λίγο, όμως, η πολιορκία διακόπηκε προσωρινά, επειδή ο Βιλεαρδουίνος κλήθηκε να μετάσχει την άνοιξη του 1209 σε σύνοδο του αυτοκράτορα Ερρίκου στη Ραβέννικα, κοντά στη Λαμία.

       Ο Βιλεαρδουίνος, βλέποντας ότι αδυνατούσε να κυριεύσει τις Μεθώνη και Κορώνη, αποφάσισε να συνθηκολογήσει με τη Βενετία, που έστειλε νέο διοικητή της στην Πελοπόννησο στη θέση του Σαμπλίττ. Υποχρεώθηκε να δηλώσει ότι θα σεβαστεί όλες τις περιοχές που της είχαν παραχωρηθεί μέχρι την Κόρινθο.

      2. Ο Βιλεαρδουίνος, όμως, ήταν πανούργος. Διαδόθηκε ότι ένας εξάδελφος του Σαμπλίττ ονόματι Ροβέρτος ερχόταν να διεκδικήσει τη διαδοχή του. Γιαυτό κατά την αναχώρηση του Σαμπλίττ συμφωνήθηκε πως κάθε νόμιμος διεκδικητής όφειλε να προβάλει την απαίτησή του μέσα σ’ ένα έτος, αλλιώς αυτή θα παραγραφόταν. Ο Βιλεαρδουίνος με ποικίλες μεθοδεύσεις κατάφερε να καθυστερήσει την άφιξη του Ροβέρτου και τη συνάντηση μαζί του. Όταν έγινε αυτό είχε ήδη περάσει η προθεσμία. Έτσι ο Βιλεαρδουίνος πήρε την ηγεμονία της Αχαΐας με απόφαση του Αχαϊκού Συμβουλίου. Σε λίγο ήρθε και η αναγνώριση από τον πάπα. Ο τίτλος, όμως, ήταν λειψός, αφού η Κόρινθος αντιστεκόταν.

   Η πολιορκία του Ακροκορίνθου επαναλήφθηκε. Με τη βοήθεια Ελλήνων και του Όθωνα ντε λα Ρος της Αθήνας καταλήφθηκε/παραδόθηκε το 1210. Ο υπερασπιστής του Θεόδωρος Άγγελος -Δούκας (Κομνηνός) κατάφερε να μεταφέρει τους θησαυρούς της τοπικής Εκκλησίας στο Άργος, ενώ πολλοί από τους κατοίκους βρήκαν καταφύγιο στο βράχο της Μονεμβασιάς, που έγινε πλέον μητροπολιτική έδρα και τελευταίο καταφύγιο του Ελληνισμού. Με τη βοήθεια των Ενετών ο Βιλεαρδουίνος κατάφερε να υποτάξει και τη Ναυπλία. Το φρούριο της Λάρισας στο Άργος άντεξε ως το 1212. Οι νικητές ηγεμόνες (του Μοριά και της Αθήνας) κράτησαν τους θησαυρούς της κορινθιακής Εκκλησίας που βρήκαν και μοίρασαν τις κτήσεις της στους ακολούθους τους. Ο Όθων ανταμείφθηκε για τη βοήθειά του με την παραχώρηση του Άργους και της Ναυπλίας.

    Μετά την κατάληψη της Πελοποννήσου υπήρξε ανάλογη αναδιοργάνωση και της εκκλησιαστικής-παπικής κατάστασης με νέες οριοθετήσεις, νέα κέντρα κτλ. Αυτό προκάλεσε και τριβές μεταξύ τους αλλά και αντιδράσεις ορθοδόξων ποιμένων.

     3. Μετά την εγκατάσταση του Όθωνα και των συντρόφων του τυχοδιωκτών στην Αθήνα - Αττική, ήρθαν και πολλά μέλη διαφόρων οικογενειών της Βουργουνδίας. Σε αυτούς παραχωρήθηκε τμήμα από τις κτήσεις που είχαν περιέλθει στον Όθωνα. Ένας δε από τους ανιψιούς του, ο Γκυ, που μοιράστηκε μαζί του τους κινδύνους της Σταυροφορίας, έλαβε ως μερίδιο τη μισή Θήβα. Μοιρασιές γίνανε και σε άλλους συγγενείς.

    Στις κτήσεις του Όθωνα ανήκαν η Αττική, η Βοιωτία, η Μεγαρίδα, το Άργος, η Ναυπλία και η αρχαία Οπουντιακή Λοκρίδα.

      Δεν είναι γνωστό πού έμενε ο Όθων. Πάντως ο διάδοχός του είχε έδρα/Αυλή του τη Θήβα, τη σημαντικότερη πόλη της δικαιοδοσίας του. Στις Ακροπόλεις Αθηνών και Καδμεία των Θηβών είχαν ως φρούραρχο στρατιωτικό διοικητή. Από τον πάπα καθορίστηκαν τα της εκκλησιαστικής διαίρεσης και οργάνωσης του δουκάτου της Αθήνας.

     4. Οι Φράγκοι κατακτητές της βόρειας Ελλάδας δεν επέδειξαν τον ίδιο ζήλο επέκτασης των κτήσεών τους. Μετά το θάνατο του Βονιφατίου οι σχέσεις του βασιλείου της Θεσ/νίκης και της αυτοκρατορίας της Ρωμανίας (Κων/πολης) έγιναν πολύ εχθρικές. Ο κόμης της Βιαντράτης και οι Λομβαρδοί ευγενείς της Θεσ/νίκης αποφάσισαν ν’ αποτινάξουν το φεουδαλικό δεσμό τους με την αυτοκρατορία. Ο «αυτοκράτορας» Ερρίκος αντέδρασε με εκστρατεία κατά της Θεσ/νίκης και έφθασε ως την κυρίως Ελλάδα. Οι Έλληνες τον υποδέχτηκαν παντού μ’ ενθουσιασμό. Στον Αλμυρό οι σύμβουλοί του του υπέδειξαν, για να σταματήσει ο αδελφοκτόνος πόλεμος, να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις. Πράγματι, το Μάιο του 1209 συγκάλεσε στην κοιλάδα της Ραβέννικας κοντά στη Λαμία συμβούλιο των διαφόρων κατακτητών-ηγεμόνων. Έλαβαν μέρος, όπως είδαμε, και οι Βιλεαρδουίνος και Όθων ντε λα Ρος. Οι Λομβαρδοί βαρόνοι δεν μετείχαν. Μετά ο Ερρίκος συνέχισε νότια κι έφθασε στην Αθήνα. Παντού γινόταν δεκτός μ’ ενθουσιασμό από τους ντόπιους, κλήρο και λαό. Αναχώρησε για τη Χαλκίδα συνοδευόμενος από τον «κύρη των Αθηνών». Καθ’ οδόν πληροφορήθηκε ότι ο μεγάλος εχθρός του κόμης της Βιαντράτης θα τον δολοφονούσε. Το σχέδιο ματαιώθηκε χάρη στον ηρωισμό του πρώην εχθρού του Ραβάνο. Ο Ερρίκος έμεινε στη Χαλκίδα τρεις μέρες. Ξαναγύρισε στη Θήβα. Η επανάσταση των Λομβαρδών καταπνίγηκε.

     Το Μάη του 1210 ο Ερρίκος συγκάλεσε νέο συμβούλιο στη Ραβέννικα για να ρυθμίσει τις εκκλησιαστικές υποθέσεις. Παρόντες οι κυριότεροι φεουδάρχες της βόρειας Ελλάδας. Οι αποφάσεις τους προκάλεσαν τον αφορισμό των Όθωνα και Βιλεαρδουίνου από τους Λατίνους αρχιεπισκόπους των κρατών τους για σφετερισμό της εκκλησιαστικής περιουσίας.

    Όπως είδαμε, ο Ραβάνο το 1209 αναγνώρισε τη βενετική επικυριαρχία με ανταλλάγματα. Έτσι, σταδιακά η Εύβοια πέρασε στον απόλυτο έλεγχο των Βενετών που κράτησε ως την τουρκική κατάκτησή της. Και σε άλλα μέρη του ελληνικού κόσμου οι Βενετοί απέκτησαν σημαντικά πλεονεκτήματα χωρίς δαπάνες προσάρτησης. Ο πολυμήχανος Δεσπότης της Ηπείρου Μιχαήλ, π.χ., βοηθούμενος από τους Φράγκους, εγκατέλειψε τον πρώην επικυρίαρχό του Ερρίκο και το 1210 αναγνώρισε την επικυριαρχία της Βενετίας σε όλες τις κτήσεις στην Ήπειρο και στην Αιτωλία. Έτσι, ο Δεσπότης ήταν ελεύθερος να προχωρήσει στην πραγματοποίηση των φιλόδοξων σχεδίων του.

     Μετά την αποτυχία του αδελφού του Θεοδώρου Αγγέλου-Δούκα (Κομνηνού) να κρατήσει τα φρούρια της Αργολίδας, ο Μιχαήλ εγκατέλειψε τις φιλοδοξίες του στην Πελοπόννησο. Στράφηκε ανατολικά. Με τη βοήθεια των Γαλαξειδιωτών έδωσε μάχη σώμα με σώμα κατά των Φράγκων των Σαλώνων και τα κυρίευσε. Μετά στράφηκε προς τα δυτικά και, αθετώντας τις δεσμεύσεις του με τους Βενετούς, κατέλαβε την Κέρκυρα. Οι ντόπιοι τον δέχτηκαν ως ελευθερωτή. Δεν πρόλαβε, όμως, να χαρεί το θρίαμβό του. Το 1214 δολοφονήθηκε στο κρεβάτι από ένα Σλάβο. Ο αδελφός του Θεόδωρος ανέλαβε να πραγματοποιήσει τα σχέδιά του. Για τους δύο αδελφούς υπάρχουν αντιτιθέμενες περιγραφές και χαρακτηρισμοί, ανάλογα αν προέρχονται από εχθρούς ή φίλους τους: για τους μεν ήταν πατριώτες και ήρωες, για τους δε τέρατα και βάρβαροι. Η αλήθεια πρέπει να είναι κάπου στη μέση.