Το πρώτο έτος του πολέμου

Στις αρχές Ιουνίου του 431 π.Χ. ο βασιλιάς Αρχίδαμος, έχοντας 60.000 (ή κατά άλλη εκδοχή 100.000) οπλίτες, ξεκίνησε από τον Ισθμό και περνώντας από τα Μέγαρα κινήθηκε αργά προς την Αττική. Έστειλε στην Αθήνα το Μελήσιππο με κάποιες τελευταίες προτάσεις. Οι Αθηναίοι ούτε καν δέχτηκαν το Μελήσιππο. Τον διέταξαν να φύγει αμέσως εκτός ορίων.

Μετά από αυτό ο Αρχίδαμος μπήκε στην Αττική και κατευθύνθηκε στην Οινόη, φρούριο κοντά στον Κιθαιρώνα. Εκεί έμεινε λίγες μέρες. Αφού μάταια περίμενε κάποια κίνηση φιλειρηνική εκ μέρους των Αθηναίων, κατέβηκε στην Ελευσίνα και το Θριάσιο πεδίο, λεηλάτησε την περιοχή, νίκησε μερικούς ιππείς που του επιτέθηκαν στην περιοχή των λιμνών και μετά στράφηκε ανατολικά και μέσα από την Κεκροπία έφτασε στις Αχαρνές, το μεγαλύτερο δήμο της αρχαίας Αττικής.

Μέσα στην Αθήνα επικρατούσε αναβρασμός. Και οι δύο πλευρές περίμεναν από την άλλη έστω και την τελευταία στιγμή μια κίνηση που θα απέτρεπε τη μοιραία σύγκρουση. Όταν, όμως, οι Αθηναίοι έβλεπαν από μακριά τους Πελοποννήσιους να καταστρέφουν κτήρια, καρποφόρα δέντρα κ.λπ. καταλήφθηκαν από θλίψη και οργή. Οι γεωργοί, βλέποντας την αδράνεια του Περικλή, αγανακτούσαν εναντίον του. Τη δυσαρέσκειά τους συδαύλιζαν και οι πολιτικοί του αντίπαλοι με επικεφαλής το δημαγωγό Κλέωνα. Ο λαός βγήκε στους δρόμους και με κραυγές ζητούσε τη σύγκληση της εκκλησίας του δήμου για ν’ αποφασίσει δυναμική αντίδραση. Για να συγκληθεί η εκκλησία του δήμου έπρεπε να το αποφασίσουν οι 10 στρατηγοί. Ο Περικλής δεν το ήθελε. Αρκέστηκε να στείλει μερικούς ιππείς για να περιορίσουν τις επιδρομές και να προφυλάξουν τα γύρω από την πόλη κτήματα. Παράλληλα προετοίμασε ισχυρό στόλο και τον έστειλε να λεηλατήσει τα παράλια της Πελοποννήσου.

Ο Αρχίδαμος, αφού λεηλάτησε τις Αχαρνές και άλλους δήμους της περιοχής, περί τα τέλη Ιουλίου, δηλ. μετά 30 ή 40 μέρες παραμονής στην Αττική, αναχώρησε δια του Ωρωπού στη Βοιωτία και από εκεί στην Πελοπόννησο. Ο αθηναϊκός στόλος μετά από 3 μήνες λεηλασίες επανήλθε στην Αθήνα. Μια άλλη ναυτική δύναμη λεηλάτησε τα λοκρικά παράλια. Ταυτόχρονα στράφηκαν κατά των άσπονδων εχθρών τους Αιγινητών, τους οποίους έδιωξαν από το νησί τους και τους ανάγκασαν να καταφύγουν απέναντι στην Πελοπόννησο. Στα τέλη Σεπτεμβρίου, ο ίδιος ο Περικλής με ολόκληρο το πεζικό εισέβαλε στα Μέγαρα και επί αρκετό χρόνο λεηλάτησε άγρια τη χώρα.