Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρις (1204 - 1222)
Μετά τη φυγή του από την Κων/πολη ο Θεόδωρος Λάσκαρις διεπεραιώθηκε στη Μ. Ασία. Εκεί βρήκε το Θεόδωρο Μαγκαφά που είχε επανακτήσει την εξουσία στη Φιλαδέλφεια, ενώ στην Αμισό και στην Παφλαγονία την εξουσία έλεγχε ο Θεόδωρος Γαβράς. Τις περιοχές δε γύρω από τον Μαίανδρο εξουσίαζε με τη βοήθεια των τουρκικών στρατευμάτων ο Πελοποννήσιος Μανουήλ Μαυροζούμης. Ο Λάσκαρις, για λόγους τακτικής, δε βιάστηκε να αναλάβει το αυτοκρατορικό αξίωμα. Πήγε στην Προύσα όπου περιστοιχίστηκε από πολυάριθμους Κωνσταντινοπολίτες πρόσφυγες. Στην αρχή αναγνωρίστηκε απλά ως δεσπότης, μετά πήρε μαζί του τους Μαγκαφά και Μαυροζούμη. Έτσι άρχισε ένα συνεχή «κλεφτοπόλεμο» με τους Φράγκους με τη βοήθεια και του γενναίου αδελφού του Κων/νου Λάσκαρι.
Τον Απρίλιο του 1205 ο Λάσκαρις έπεισε ή ανάγκασε τους Μαγκαφά και Μαυροζούμη ν’ αναγνωρίσουν την κυριαρχία του. Το 1207 υπέγραψε συνθήκη με το Βούλγαρο βασιλιά Ιωαννίτσ(ζ)η. Το 1208 συνήλθε στη Νίκαια μεγάλη σύνοδος από πολιτικούς και εκκλησιαστικούς άρχοντες, η οποία τον ανακήρυξε αυτοκράτορα Ρωμαίων και στη συνέχεια στέφθηκε πανηγυρικά από το νέο πατριάρχη Μιχαήλ Δ΄ Αυτωρειανό (ο παλαιός Ιωάννης Καματηρός μετά την άλωση κατέφυγε στο Διδυμότειχο και παραιτήθηκε). Αυτή η καθυστέρηση οφειλόταν κυρίως στο ότι ζούσε ακόμα στην Ιταλία ο πρώην αυτοκράτορας Αλέξιος Γ΄. Η νέα αυτοκρατορία κινδύνεψε κι από τις ενέργειες του Δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Αγγέλου-Δούκα (Κομνηνού), που οργάνωσε την επιστροφή στην Ελλάδα του εξαδέλφου του Αλεξίου Γ΄, πληρώνοντας στους Λατίνους λύτρα. Ο Αλέξιος με τη σύζυγό του ήρθαν στην Άρτα και φιλοξενήθηκαν από το Δούκα. Σκοπός του ήταν να μεταφέρει τον Αλέξιο στη Μ. Ασία και να τον προβάλει ως το μόνο νόμιμο αυτοκράτορα. Ο Αλέξιος Γ΄ είχε φιλικές σχέσεις με το σουλτάνο Kaikosru Α΄. Το 1210 ο Αλέξιος έφθασε στην Αυλή του. Ο σουλτάνος ζήτησε από το Λάσκαρι να παραδώσει το θρόνο στον Αλέξιο Γ΄. Αυτός αρνήθηκε. Τότε ο σουλτάνος (1211) εισέβαλε στο κράτος της Νικαίας. Η σύγκρουση έγινε στην Αντιόχεια του Μαιάνδρου. Ο στρατός του Λάσκαρι νικήθηκε, ο σουλτάνος όμως σκοτώθηκε σε μονομαχία με το Θεόδωρο. Αυτό έφερε τη διάλυση του τουρκικού στρατού. Ο Αλέξιος Γ΄ αιχμαλωτίστηκε και κλείστηκε ισόβια σε μοναστήρι τη Νίκαιας. Για τις δραστηριότητες των Δεσποτών της Ηπείρου Θεοδώρου και Μιχαή Αγγέλου-Δούκα (Κομνηνού) και την ανακατάληψη της Θεσ/νίκης μιλήσαμε στο προηγούμενο κεφάλαιο.
Αυτή ήταν η πράξη της εν εξορία βυζαντινής αυτοκρατορίας και τα πρώτα της βήματα. Αργότερα περιέλαβε και τις Προύσα, Νεόκαστρο, Αμύρνη, Έφεσο, Φιλαδέλφεια και τα παρακείμενα νησιά. Στα βορειοανατολικά, στην Τραπεζούντα, δημιουργήθηκε άλλο κράτος από τον Αλέξιο Α΄, εγγονό του Ανδρονίκου Κομνηνού.
Το φθινόπωρο του 1211 ο Λατίνος αυτοκράτορας Ερρίκος επιχείρησε να καταλύσει το κράτος της Νικαίας. Στις 15/10/1211 νίκησε το Θεόδωρο Α΄ στις όχθες του Ρυνδακού ποταμού κοντά στην Προύσα, τον καταδίωξε και κατέλαβε την Πέργαμο, το Νυμφαίο κ.ά. πόλεις. Το Γενάρη του 1212 έστειλε από την Πέργαμο επιστολές στους φίλους του αναγγέλλοντάς τους τις νίκες του και ζητώντας βοήθεια. Δε βρήκε ανταπόκριση. Γιαυτό προχώρησε σε συνεννοήσεις με το Θεόδωρο Α΄. Έτσι, το Δεκέμβριο του 1214 υπογράφηκε μεταξύ τους συνθήκη. Με αυτή α) ο Ερρίκος διατηρούσε τη Βιθυνία και τις βορειοδυτικές ακτές της Μ. Ασίας ως το Αδραμύττιο στο νότο, και β) οι Βυζαντινοί κρατούσαν την υπόλοιπη Μ. Ασία ως τα τουρκοσελτζουκικά σύνορα. Αυτό συνιστούσε μια πολλαπλής σημασίας επιτυχία του Θεοδώρου Α΄.
Αυτή επέτρεψε στο Θεόδωρο Α΄ να επιτεθεί κατά του στρατού του κράτους της Τραπεζούντας υπό το Δαβίδ Κομνηνό, αδελφό του αυτοκράτορα της Τραπεζούντας Αλεξίου, ο οποίος συμμάχησε με τον Ερρίκο κατά την επίθεση του τελευταίου εναντίον του κράτους της Νικαίας. Ο Θεόδωρος προχώρησε κατά μήκος της ακτής του Ευξείνου Πόντου, κυριεύοντας την Ηράκλεια, την Άμαστρι κ.ά. πόλεις. Η επέμβαση του σουλτάνου ανέκοψε την προέλασή του. Οι Τούρκοι κατέλαβαν τη Σινώπη. Ο Δαβίδ Κομνηνός φονεύθηκε. Τον διαδέχθηκε ο αδελφός του Αλέξιος που έγινε φόρου υποτελής στο σουλτάνο. Έτσι, η μικρή αυτοκρατορία της Τραπεζούντας διασώθηκε. Τώρα, όμως, ενδιάμεσες τουρκικές κτήσεις τη χώριζαν από εκείνη της Νικαίας.
Ο Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρις, στην προσπάθειά του ν’ αντιμετωπίσει τους επιτιθέμενους Τουρκομάνους, αιχμαλωτίστηκε και παραδόθηκε στο σουλτάνο του Ικονίου. Απελευθερώθηκε αφού κατέβαλε λύτρα και παραχώρησε πολλές πόλεις και φρούρια.
Ουδέποτε ο Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρις νίκησε τους Φράγκους σε αναμέτρηση εκ του συστάδην. Κατάφερε, όμως, να περιορίσει την προς τη Μ. Ασία επέκτασή τους.
Στα τέλη της βασιλείας του: α) νυμφεύθηκε για τρίτη φορά την κόρη του δολοφονηθέντος διαδόχου τού Ερρίκου Πέτρου Κουρτεναίυ (Courtenay) Μαρία, β) ήρθε σε διαπραγματεύσεις με το γιο και διάδοχό του στο θρόνο της Λατινικής αυτοκρατορίας Ροβέρτο Κουρτεναίυ για να του δώσει ως σύζυγο την κόρη του Ευδοξία και ως προίκα τμήμα της αυτοκρατορίας της Νικαίας, θέλοντας να ζήσει ειρηνικά με το νέο βασιλιά των Φράγκων. Πέθανε, όμως, ξαφνικά, πριν ακόμη συμπληρώσει τα 50 του, το 1222. Διάδοχο δεν είχε. Γιαυτό άφησε διάδοχό του το σύζυγο της θυγατέρας του Ειρήνης (τον παντρεύτηκε μετά το θάνατο του πρώτου συζύγου της Ανδρονίκου Παλαιολόγου) Ιωάννη Βατάτζη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου