Η Δ΄ Σταυροφορία ( 1198/1202)

   1. Το 1198 στον παπικό θρόνο ανήλθε ο περίφημος Ιννοκέντιος Γ΄, άντρας με πλούσια ως τότε δραστηριότητα σε κρίσιμες αποστολές. Αμέσως ανακοίνωσε την πρόθεσή του να οργανώσει νέα Σταυροφορία. Τη στιγμή εκείνη, όμως, τα πολιτικά πράγματα της Δύσης δεν ήταν ιδιαιτέρως ευνοϊκά. Την ίδια σχεδόν χρονική στιγμή: α) πέθαινε ο διάδοχος (μεγαλύτερος γιος ) του Φρειδερίκου Α΄ Βαρβαρόσσα, Ερρίκος ΣΤ΄, και τον διαδεχόταν ο μικρότερος αδελφός του Φίλιππος, σύζυγος της θυγατέρας του Ισαακίου Αγγέλου Ειρήνης, β) ηγεμόνας της ενετικής πολιτείας αναδεικνυόταν ο δόγης Ερρίκος Δάνδολος, ο οποίος επιδίωκε την κατάλυση του βυζαντινού κράτους. Αντίθετα, στην Ανατολή υπήρξε μια ευνοϊκή εξέλιξη που ευνοούσε την ανάληψη μιας νέας Σταυροφορίας: πέθανε ο σουλτάνος της Αιγύπτου Σαλαντίν (1193). Ανάμεσα στους διαδόχους γιους του ανέκυψαν διαμάχες.

    2. Το κήρυγμα του πάπα για μια νέα Σταυροφορία βρήκε πολλούς πρόθυμους αποδέκτες ανάμεσα στους ηγεμόνες της Δύσης. Ο Ιννοκέντιος Γ΄ το 1199 απευθύνθηκε στη Γαλλία όπου έστειλε επιστολές και αντιπροσώπους του. Εκεί θα συγκροτούνταν η στρατιά που θ’ αναλάμβανε τη νέα «ιερή» εκστρατεία.

  Πολλοί οι μετέχοντες ηγεμόνες, από τους οποίους επιφανέστεροι ήταν οι α) κόμης της Φλάνδρας Βαλδουίνος (ο μετέπειτα κατοχικός αυτοκράτορς(;) της Κων/πολης), β) Βονιφάτιος ο Μομφερατικός, νεότερος αδελφός των γνωστών μας Ραινερίου και Κορράδου, που ορίστηκε αρχηγός της όλης στρατιάς, γ) κόμης Λουδοβίκος Βλεσσών, συγγενής του βασιλιά της Γαλλίας, και δ) κόμης του Αγ. Παύλου Ούγων (οι α΄ , γ΄ και δ΄ αποτέλεσαν τους άμεσους βοηθούς-υποστρατήγους του Βονιφατίου). Μετείχαν ακόμη ε) ο Γουλιέλμος Σαμπλίτης, κόμης του οίκου της Καμπανίας (ο μετέπειτα πρώτος ηγεμόνας της Πελοποννήσου), και στ) ο Όθων Λαρόσης, του οποίου ο οίκος θα ηγεμόνευε της Αθήνας επί έναν περίπου αιώνα.

      3. Πρώτος στόχος της Δ΄ Σταυροφορίας θα ήταν η Αίγυπτος. Εκεί θα έφθαναν από τη θάλασσα. Γιαυτό απαιτούνταν ανάλογος στόλος, τον οποίο μόνο η Βενετία διέθετε. Το Φεβρ. του 1201 αντιπροσωπία των σταυροφόρων υπό το Βιλλεαρδουίνο έφθασε στη Βενετία και σύναψε με το δόγη Ερρίκο Δάνδολο την εξής συνθήκη: α) Ο δόγης δεχόταν 1) να διαθέσει τα αναγκαία πλοία για τη μεταφορά των 35.000 περίπου σταυροφόρων, 2) να αναλάβει την τροφοδοσία των σταυροφόρων επί ένα έτος, 3) να επιτρέψει τη χρήση του στόλου του επί ένα χρόνο και 4) να διαθέσει 50 πολεμικά πλοία (γαλέρες) για τις ανάγκες της εκστρατείας. β) Οι σταυροφόροι υποχρεούνταν να καταβάλουν στη Βενετία ως τον Απρ. του 1202 σε τέσσερις δόσεις 85.000 μάρκες αργύρου. Συμφωνήθηκε ακόμη όλες οι κατακτήσεις των σταυροφόρων να μοιραστούν εξίσου μεταξύ των συμβαλλομένων. Η εκκίνηση της Σταυροφορίας θα γινόταν την άνοιξη του 1202 από τη Βενετία. Αυτή η συμφωνία επικυρώθηκε και από τον πάπα, με τον περιορισμό ότι οι σταυροφόροι δε θα πολεμούσαν κατά χριστιανών, εκτός αν αυτοί παρενέβαλλαν εμπόδια. Γενική ήταν η εντύπωση ότι η εκστρατεία στρεφόταν σποκλειστικά κατά των μωαμεθανών της Αιγύπτου και της Συρίας.

   4. Από τους πρώτους μήνες του 1202 άρχισαν να συγκεντρώνονται στη Βενετία οι σταυροφόροι, αλλ’ όχι όλοι. Διότι ορισμένα τμήματά τους κατευθύνθηκαν στην Παλαιστίνη είτε μέσω Γιβραλτάρ και Μεσογείου και άλλα δια της Μασσαλίας ή Γενεύης ή Βάρης.

    Έφθασε το μέσο του καλοκαιριού και οι σταυροφόροι αδυνατούσαν να καταβάλουν το συμφωνηθέν ποσό στο δόγη. Αυτός τα απαιτούσε. Μετά δυσκολίας συγκέντρωσαν τα μισά. Στο μεταξύ ο πανούργος Δάνδολος ήρθε σε συμφωνία (στις 13/5/1202) με τον αδελφό τού Σαλαντίν, Μαλέκ-Αδέλ, με την οποία α) παραχωρούνταν στους Ενετούς πολλά προνόμια στην Αλεξάνδρεια, καθώς και ολόκληρο τμήμα της πόλης, και β) ο σουλτάνος εγγυόταν την ασφάλεια ζωής και περιουσίας όλων των προσκυνητών που θα πήγαιναν στον άγιο Τάφο μαζί με Ενετούς. Έτσι δείχτηκε γενναιόδωρος προς τους σταυροφόρους, προτείνοντάς τους να εξοφλήσουν το υπόλοιπο χρέος από το μισό του μεριδίου της λείας που θα του αναλογούσε από την πρώτη τους κατάκτηση. Όταν δέχθηκαν την πρότασή του, τους είπε ότι βρίσκονται πλέον στα τέλη Αυγ. και ήταν αδύνατο να πλεύσουν στην Αίγυπτο. Αντ’ αυτού θα μπορούσαν μέχρι την άνοιξη του 1203 να εκστρατεύσουν και να κυριεύσουν την εχθρά του στις απέναντι δαλματικές ακτές πόλη Ζάρα, που είχε πλουτήσει με συνεχείς ληστρικές επιδρομές. Ο πάπας απαγόρευσε επί ποινή αφορισμού αυτή την επιχείρηση. Ούτε, όμως, ο 90ντούτης και πλέον Δάνδολος ούτε ο Βονιφάτιος υπολόγιζαν τέτοιες απαγορεύσεις μπροστά στα συμφέροντά τους.

    5. Την 1/10/1202 απέπλευσαν από τη Βενετία ισχυρότατες ναυτικές και πεζικές δυνάμεις των σταυροφόρων και των Ενετών με πολιορκητικά μέσα. Των Ενετών ηγούνταν ο ίδιος ο Δάνδολος. Στις 10/11/1202 έφθασαν στη Ζάρα και στις 24 την κυρίευσαν. Η πόλη καταστράφηκε. Η λεία πλουσιότατη. Τη μερίδα του λέοντα πήραν οι Ενετοί.

       6. Στη Ζάρα διαχείμασαν. Με απεσταλμένους ζήτησαν από το Γερμανό βασιλιά Φίλιππο να στείλει εκεί τον κουνιάδο του Αλέξιο για να υπογράψουν συμφωνία συνεργασίας μαζί του για την κατάληψη του θρόνου της Κων/πολης. Την 1/1/1203 έφθαναν στη Ζάρα οι απεσταλμένοι του Φιλίππου με τους ευνοϊκούς για τους Ενετούς και τους σταυροφόρους -καταστροφικούς όμως για την αυτοκρατορία- όρους της συνθήκης με τον Αλέξιο Δ΄.

    Όλα τα εν συνεχεία μέχρι την άλωση της Κων/πολης τα εκθέσαμε στις σ.......