Διπλωματικοί ελιγμοί με τον πάπα και το Σικελό βασιλιά - Ανάμεσα στους Βενετούς και στους Γενουάτες

    Ο Μιχαήλ Η΄ δεν έτρεφε αυταπάτες. Οι εκδιωχθέντες κατακτητές δε θα κατέθεταν τόσο εύκολα τα όπλα. Γιαυτό επιδίωξε να προσεταιριστεί τον πάπα. Στη διάρκεια της βασιλείας του έξι πάπες άλλαξαν. Μόλις ανακατέλαβε την Κων/πολη έστειλε πρεσβεία στον πάπα Ουρβανό Δ΄ για να τον καθησυχάσει. Εκείνος όμως, υπό την πίεση και των άμεσα ενδιαφερομένων, έδωσε ήδη το σύνθημα στη Δύση για να ετοιμαστεί σταυροφορία κατά της Κων/πολης. Σε αυτό το εγχείρημα ο πάπας είχε ν’ αντιμετωπίσει το μεγαλύτερο εχθρό του, το βασιλιά της Σικελίας Μαμφρέδο, γιο του Φρειδερίκου Β΄. Ο Ουρβανός Δ΄ μάλιστα απέκρουσε με βδελυγμία τη βοήθεια που του πρόσφερε ο Μαμφρέδος. Ο Μιχαήλ Η΄ θεώρησε ευκαιρία να προσεγγίσει το Μαμφρέδο. Αυτή η προσπάθεια δεν ευδοκίμησε. Στη συνέχεια ανταλλάχτηκαν επιστολές ανάμεσα στον πάπα και στο Μιχαήλ Η΄, στις οποίες ο τελευταίος άφηνε να διαφανεί ότι θα ήταν δυνατή η ένωση των Εκκλησιών με υποταγή της Ανατολής στον πάπα, αρκεί ο τελευταίος να απέσυρε τη βοήθειά του προς το Βιλεαρδουίνο και τους άλλους Λατίνους ηγεμόνες της Ελλάδας. Απαντώντας ο πάπας έστειλε τον Ιούλιο του 1263 στην Κων/πολη αντιπροσώπους του για να προωθήσουν την πρόταση του αυτοκράτορα.

    Σε επιστολή που κόμιζαν οι απεσταλμένοι του ο πάπας προσφωνούσε το Μιχαήλ ως «ένδοξο αυτοκράτορα των Ελλήνων» και υποσχόταν να τον αναγνωρίσει πραγματικό αυτοκράτορα αν απέσυρε τις δυνάμεις του από τις λατινοκρατούμενες περιοχές της Ελλάδας. Ως ενδιάμεσος στις συζητήσεις χρησιμοποιήθηκε ο Έλληνας καθολικός επίσκοπος της Ν. Ιταλίας Νικόλαος Κρότωνας. Από τις διαπραγματεύσεις προέκυψε η συμφωνία σύγκλησης οικουμενικής συνόδου που θα επέλυε τις διαφορές. Πίσω από αυτή την υποχώρηση του Ουρβανού Δ΄ κρυβόταν η ανησυχία του από την αυξανόμενη δύναμη του Μαμφρέδου, που ετοιμαζόταν να ανακαταλάβει την Κων/πολη.

    Η απελευθέρωση της Κων/πολης αποτέλεσε πλήγμα, ιδιαίτερα για τη Βενετία, στον εμπορικό τομέα, αντίθετα με τη Γένουα που ευνοήθηκε . Οι Γενουάτες, όμως, δεν εκπληρούσαν πιστά τους όρους της συνθήκης του Νυμφαίου όσον αφορά τη βοήθεια προς το Μιχαήλ για την αντιμετώπιση του βενετικού στόλου. Αυτή η ανεπάρκεια καταδείχτηκε ιδιαίτερα στη ναυμαχία των Σπετσών (1265), όταν ο πολυαριθμότερος βυζαντινογενουατικός στόλος συντρίφτηκε από το μικρότερο βενετικό.

     Η ανεπάρκεια των Γενουατών δεν καταφάνηκε μόνο στη ναυτική συνεργασία αλλά και στον εφοδιασμό της Κων/πολης που μετά τη φυγή των Βενετών περιήλθε σε αυτούς. Όλα αυτά προκάλεσαν τριγμούς στις σχέσεις Ελλήνων και Γενουατών. Ο Μιχαήλ κατάλαβε ότι δεν μπορεί πλέον να βασίζεται σε αυτούς. Τη χαριστική βολή στη συμμαχία τους έδωσε η αποκάλυψη της συνωμοσίας του Γενουάτη Γουλιέλμου Guercio, o οποίος σκόπευε να παραδώσει την Κων/πολη στο βασιλιά της Σικελίας Μαμφρέδο. Οι περισσότεροι εκδιώχθηκαν από την Κων/πολη. Δεν υπήρξε, όμως, και η πλήρης διακοπή κάθε σχέσης ανάμεσα στους τέως συμμάχους.

    Ο Μιχαήλ Η΄ άρχισε επαφές επαναπροσέγγισης με τους Βενετούς. Ο Μιχαήλ του υποσχέθηκε όλα τα προνόμια που είχαν οι Γενουάτες. Ο δόγης, όμως, είδε καχύποπτα αυτή την κίνηση του αυτοκράτορα, ως έναν ελιγμό για να ανακαταλάβει την Εύβοια και τα άλλα νησιά. Ακόμη απαιτούσαν όλα τα προνόμια που είχαν οι ίδιοι παλαιότερα. Έτσι, έδειχναν απρόθυμοι να υπογράψουν συνθήκη. Άλλωστε βρισκόταν σε εξέλιξη η διαμάχη για το βασίλειο της Σικελίας ανάμεσα στο Μαμφρέδο και στο Γάλλο διεκδικητή του Κάρολο Ανδεγαυό, αδελφό του Λουδοβίκου Θ΄. Αυτή η διαμάχη κρίθηκε το 1266 υπέρ του Γάλλου.