Η επικράτηση των Παλαιολόγων

     Ο Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος ουδέποτε έπαυσε να προσβλέπει στην πλήρη ανάκτηση του θρόνου. Προς τούτο ήρθε σε συνεννόηση με τον πλούσιο και ισχυρό Γενουάτη Φραγκίσκο Καταλούσιο, υποσχόμενος να του δώσει ως σύζυγο την αδελφή του και να του παραχωρήσει τη Λέσβο, αν πείσει τους Γενουάτες του Γαλατά να τον βοηθήσουν να καταλάβει την Κων/πολη. Η συμφωνία επιτεύχθηκε. Ο Ιωάννης Ε΄ με τη βοήθεια των Γενουατών εισήλθε στην πρωτεύουσα. Οι Καντακουζηνοί αντιστέκονταν στ’ ανάκτορα. Ο Ιωάννης Ε΄ αναγκάστηκε να συμβιβαστεί μαζί τους με τους εξής όρους: α) Οι Ιωάννης ΣΤ΄ και Ιωάννης Ε΄ θα καλούνται και οι δύο βασιλείς, θα ασκούν και οι δύο την ίδια εξουσία και θα εδρεύουν στ’ ανάκτορα, και β) ο Ματθαίος Καντακουζηνός θα αναλάβει τη διοίκηση της Αδριανούπολης, διατηρώντας εφόρου ζωής τον τίτλο του βασιλιά.

    Οι αντοχές του Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού, όμως, είχαν εξαντληθεί. Πολλές ελπίδες στήριξε στη βοήθεια του γαμπρού του Τούρκου ηγεμόνα Ορχάν, ο οποίος άρχισε από το 1348 να εισδύει σε περιοχές της Θράκης και στη συνέχεια της Μακεδονίας, με ορμητήριο την Καλλίπολη. Αυτός όχι μόνο δεν τήρησε την υπόσχεσή του να επιστρέψει στον πεθερό του την Καλλίπολη και τα άλλα θρακικά φρούρια που κατέλαβε αλλ’ άρχισε και συνεννοήσεις με τον Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγο, προκειμένου να πετύχει την απελευθέρωση του γιου του Χαλίλ από τους Γενουάτες της Φώκαιας, με τους οποίους ο Ιωάννης Ε΄ διατηρούσε αγαθές σχέσεις. Αυτή η απελευθέρωση στοίχισε στον Ιωάννη Ε΄ 100.000 χρυσά! Ούτε όμως και του Καντακουζηνού η αφροσύνη είχε φραγμούς... Εν πάση περιπτώσει, ο Ιωάννης ΣΤ΄, μετά το συμβιβασμό του με τον Ιωάννη Ε΄, κατέφυγε ξαφνικά στη μονή των Μαγγάνων και το 1355 περιβλήθηκε το μοναχικό σχήμα. Ο άλλος Καντακουζηνός, ο Ματθαίος, σε λίγο αιχμαλωτίστηκε από τους Σέρβους και παραδόθηκε έναντι καταβολής μεγάλων λύτρων στον Ιωάννη Ε΄. Αφέθηκε τελικά ελεύθερος, αφού πείστηκε από τον πατέρα του να παραιτηθεί του βασιλικού του αξιώματος.

   Έτσι από το 1355 ο Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος έμεινε μονοκράτορας. Το Μάρτιο του 1362 πέθανε και ο Ορχάν. Τον διαδέχθηκε στην ηγεμονία των Οσμανιδών ο νεότερος γιος του Μουράτ Α΄, ο οποίος έμελλε να δρέψει τους καρπούς των επιτυχιών του πατέρα του και της διάλυσης του βυζαντινού κράτους.

     Στις 20/12/1355 πέθανε και ο κράλης της Σερβίας Στέφανος Δουσάν. Το ισχυρότατο σερβικό κράτος -το μόνο που θα μπορούσε τη συγκεκριμένη στιγμή ν’ αντισταθεί στην οθωμανική λαίλαπα- διαλύθηκε. Στη θέση του δημιουργήθηκαν διάφορες ανεξάρτητες ή ημιαυτόνομες -οπωσδήποτε ισχυρές όμως- ηγεμονίες. Ο Ιωάννης Ε΄ έχασε έναν εν δυνάμει σύμμαχό του.

   Στην αρχή της βασιλείας του ο Ιωάννης Ε΄ κινήθηκε δραστήρια για το σχηματισμό μιας βαλκανικής συμμαχίας με Βουλγάρους και Σέρβους για να αναχαιτίσει την οθωμανική προέλαση. Το πατριαρχείο ευνοούσε αυτή την πολιτική. Η Βουλγαρία, όμως, αυτή την περίοδο ήταν διασπασμένη σε μικρά κρατίδια και οικονομικά ανίσχυρη. Άρα ούτε πεδίο συνεννόησης υπήρχε ούτε δυνατότητα συμβολής της στον κοινό στόχο. Γιαυτό το καλοκαίρι του 1363 ο Ιωάννης Ε΄ έστειλε τον πατριάρχη Κάλλιστο με μεγάλη συνοδεία κληρικών στις Σέρρες όπου είχε την αυλή της η χήρα του Στεφάνου Δουσάν. Οι Σέρβοι συμφώνησαν στη συνασπισμένη δράση κατά των Τούρκων. Μετά λίγες μέρε, όμως, ο πατριάρχης και τα περισσότερα μέλη της αντιπροσωπίας αρρώστησαν και πέθαναν. Οι Βυζαντινοί απέδωσαν το θάνατό τους σε δηλητηρίαση των Σέρβων και οι σχέσεις Σέρβων και Βυζαντινών κλονίστηκαν. Ταυτόχρονα ο Ιωάννης Ε΄ ενεπλάκη σε πόλεμο με τους Βουλγάρους. Έτσι η προσπάθεια συγκρότησης βαλκανικής συμμαχίας ναυάγησε.