7. Τα προοίμια του πολέμου. Από την άμυνα στην επίθεση

     1. Ενώ συνεχιζόταν ο τουρκικός εμφύλιος, ραγδαίες εξελίξεις σημειώνονταν και στην ελληνική πλευρά.

       Ο στρατηγός Κων/νος Νίδερ είχε αλλεπάλληλες επαφές με το Βρετανό στρατηγό Μίλν. Απ’ αυτές προέκυψε το δικαίωμα του ελληνικού στρατού να επιτίθεται κατά των Τούρκων ως και σε βάθος 1.500 μ. και να επανέρχεται. Αυτή η περιορισμένη δυνατότητα στα τέλη Σεπτ. έγινε απεριόριστη, χωρίς όμως και ταυτόχρονη διεύρυνση της ελεγχόμενης από τους Έλληνες ζώνης. Η κατάσταση βελτιώθηκε. Στα τέλη Οκτ. ο Μιλν κοινοποποίησε στο στρατηγό Νίδερ τον οριστικό καθορισμό από τους Συμμάχους των ελληνοτουρκικών και ελληνο-ιταλικών ορίων στη Μ. Ασία.

      Η δράση των ελληνικών δυνάμεων εντάχθηκε μέσα σε αυτά τα λιγότερο ασφυκτικά πλαίσια, χωρίς εντούτοις να παύσει να είναι αμυντική. Υπό το νέο καθεστώς περιορισμένης κλίμακας, επιτυχείς όμως, επιχειρήσεις διεξήχθησαν στις περιοχές Καϋστρου, Οδεμησίου, Έρμου και Περγάμου-Κυδωνιών.

     2. Ο Βενιζέλος πάσχιζε να πείσει τους Συμμάχους για την ανάγκη συντριβής της κεμαλικής, κυρίως, εθνικιστικής αντίστασης. Για να κάμψει δε τις συμμαχικές επιφυλάξεις ως αντιρρήσεις, διαβεβαίωνε το Συνέδριο της Ειρήνης ότι η Ελλάδα μόνη είχε τη στρατιωτική δυνατότητα να ανακόψει ακόμη και μεγάλης κλίμακας τουρκικές επιθέσεις.

      3. Στο τέλος του 1919 ο ελληνικός στρατός της Μ. Ασίας ανερχόταν σε 57.000 οπλίτες και 2.400 αξιωματικούς. Αυτά τα μεγέθη καθιστούσαν αναγκαία τη διοικητική του αναδιοργάνωση. Έτσι, το Δεκ. του 1919 μετονομάστηκε σε Στρατιά Μ. Ασίας υπό τον αντιστράτηγο Κων. Μηλιώτη-Κομνηνό με έδρα τη Σμύρνη. Τη Στρατιά τη συγκροτούσαν το Α΄ Σ.Σ. υπό τον αντιστράτηγο Κων. Νίδερ με έδρα το Σεβδλικιοϊ και το Σώμα Στρατού Σμύρνης υπό τον αντιστράτηγο Δ. Ιωάννου και έδρα τη Μαγνησία. Στην περιοχή Σμύρνης έδρευε η εφεδρική μεραρχία Σμύρνης, ένα σύνταγμα πυροβολικού, ένα σύνταγμα ιππικού και μία αεροπορική ναυτική μοίρα, ενώ στο Καζιμίρ υπήρχε αεροπορικός τομέας.

   4. Οι ελληνικές δυνάμεις ήταν πλέον σε θέση ν’ αντιμετωπίσουν ακόμη και ισχυρές τουρκικές προκλήσεις. Στις αρχές Ιαν. 1920 το 2^ο σύνταγμα πεζικού απέκρουσε νυκτερινή τουρκική επίθεση από τον Τμώλο ως τον Έρμο ποταμό, αναγκάζοντας τους Τούρκους να υποχωρήσουν σχεδόν πανικόβλητοι προς το Σαλιχλί. Ήταν αναμενόμενη η τουρκική πρόκληση. Γιαυτό και είχε ενισχυθεί ο τομέας της Μαγνησίας.

     Στις 2/2/1920 έφυγε η γαλλική δύναμη που επιτηρούσε τη σιδηρ. γραμμή Σμύρνη - Κασαμπά – Αφιόν Καραχισάρ. Ο ελλην. στρατός ανάσανε από την ασφυκτική επιτήρηση. Στις 5/2 άρχισε στη Θεσ/νίκη η συγκρότηση της μερ. Κυδωνιών. Οι αιφνιδιαστικές επιθέσεις των Τούρκων στον Τμώλο και Έρμο συνεχίστηκαν, ώσπου στις 21/2 διαλύθηκαν με ελληνική αντεπίθεση.

      Το ελληνικό Γενικό Στρατηγείο μεταφέρθηκε από τη Θεσ/νίκη στη Σμύρνη. Τη γενική διοίκηση της Στρατιάς της Μ. Ασίας ανέλαβε ο αρχιστράτηγος Λεων. Παρασκευόπουλος. Όμως οι περιορισμοί της δράσης του ελλην. στρατού εξακολουθούσαν να ισχύουν, ενώ παράλληλα οι Τούρκοι οργανώνονταν και ενέτειναν τη δράση τους. Ο Βενιζέλος στα τέλη Φεβρ. ζήτησε και πάλι από το Ανώτατο Συμβούλιο την αποδέσμευση της δράσης του Στρατού στη Μ. Ασία. Το μόνο που πέτυχε στις αρχές Μαρτίου ήταν η έγκριση της Αγγλίας να επιχειρούν οι Έλληνες σε βάθος 3 χλμ. και να επανέρχονται.

      Τον Απρ. οι Σύμμαχοι κατάρτισαν σχέδιο συνθήκης με την Τουρκία με το οποίο παραχωρούνταν στην Ελλάδα η περιοχή της Σμύρνης για 5 χρόνια, με προοπτική οριστικής παραχώρησης. Ταυτόχρονα πληροφόρησαν την ελληνική πλευρά ότι δε θα βοηθούσαν στην επιβολή των όρων της συνθήκης. Από το Μάρτιο οι Ιταλοί υποχώρησαν/περιορίστηκαν στην Αττάλεια. Το Μάη οι Γάλλοι υπέγραψαν με τον Κεμάλ 20ήμερη ανακωχή. Η κεμαλική αντίσταση προβλημάτιζε τους Άγγλους στη Νικομήδεια και στα Δαρδανέλλια.