4. Περίοδος πολιτικής ρευστότητας. Οι «Κυβερνήσεις της Αποστασίας» (1965-66) - Καθ’ οδόν προς την εκτροπή της 21^ης Απριλίου

   1. Μετά την παραίτηση/αποπομπή του νόμιμου πρωθυπουργού, ο ρυθμιστής του πολιτεύματος επιδόθηκε σε αγωνιώδεις προσπάθειες σχηματισμού κυβέρνησης από τους κόλπους της ΕΚ. Δοκίμασε αλλεπάλληλες λύσεις/δοκιμές προκειμένου να βρει κοινοβουλευτικά αποδεκτό πρωθυπουργό.

      2. Ξεκίνησε με τον Πρόεδρο της Βουλής Γεώρ. Αθανασιάδη-Νόβα. Η αντίδραση της ηγεσίας του κόμματος ήταν οργίλη. Εμφανίστηκε στη Βουλή και στις 5/8 καταψηφίστηκε. Άρχισε η προσπάθεια «σαλαμοποίηση» της ΕΚ.

     3. Ο κίνδυνος διάλυσης της ΕΚ ήταν εμφανής. Ο Γ. Παπανδ. επιχείρησε να περισώσει έστω την εναπομείνασα κοινοβουλευτική ομάδα. Δέχθηκε εισηγήσεις για κάποιο συμβιβασμό από τους Στ. Στεφανόπουλο και, ιδίως, Ηλ. Τσιριμώκο. Η διάσπαση επισημοποιήθηκε και επικυρώθηκε σε συνεδρίαση της κοινοβ. ομάδας όπου μόνο 113 βουλευτές τάχθηκαν με τη γραμμή Γ. Παπανδρέου.

    Στις 14/8 οι Στ. Στεφανόπουλος και Ηλ. Τσιριμώκος αποχώρησαν από την ΕΚ. Στις 18/8 την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης πήρε ο Ηλ. Τσιριμώκος, άλλοτε ηγετικό στέλεχος του ΕΑΜ. Στις 28/8 η κυβέρνησή του καταψηφίστηκε.

     4. Ο βασιλιάς, αντί να προχωρήσει στη μόνη ενδεδειγμένη και συνταγματική λύση, την προσφυγή σε εκλογές, συνέχισε την ίδια εξωθεσμική και, γιατί όχι, «κομματαρχική» τακτική. Στις 1-3/9 συγκάλεσε Συμβούλιο του Στέμματος. Το κλίμα ήταν ήπιο, χωρίς όμως ουσιαστικό αποτέλεσμα. Κατά τις επόμενες μέρες αποχώρησαν από την ΕΚ άλλοι 17 βουλευτές. Επιτεύχθηκε έτσι ο ανακτορικός στόχος: άνοιξε ο δρόμος για μια τρίτη κυβέρνηση αποστατών, με περισσότερες αυτή τη φορά πιθανότητες να επιζήσει. Επιλέχτηκε να τη συγκροτήσει ο Στέφ. Στεφανόπουλος. Και επιβίωσε με 152 ψήφους.

     Η κυβέρνηση Στεφανόπουλου κυβέρνησε ως το τέλος του 1966. Ενώ, όμως, επιτέλεσε αξιόλογο έργο δεν κατάφερε ν’ αποκτήσει λαϊκό έρεισμα, αφού έφερε το στίγμα της «βασιλικής κυβέρνησης». Το Νοέμ. 1965 τα στελέχη που αποχώρησαν από την ΕΚ σχημάτισαν το Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κέντρο (ΦΙΔΗΚ).

    Αυτή την περίοδο ο Γ. Παπανδρ. συνέχισε το ανηλεές σφυροκόπημα της Κυβέρνησης και του θρόνου, επιστρατεύοντας την απαράμιλλη δημαγωγική δεινότητά του. Επίμονες ήταν και οι λαϊκές αντιδράσεις. Παράλληλα ο Α. Παπανδ. χάραζε το δικό του δρόμο με τις προχωρημένες (και πάντα μεγαλόστομες και σαγηνευτικές ) πολιτικοκοινωνικές διακηρύξεις του, διεμβολίζοντας και υπερακοντίζοντας συχνά την ΕΔΑ.

     Μέσα σε αυτό το 15μηνο ακόμα: α) δικάστηκαν και καταδικάστηκαν σε βαριές ποινές 1) οι αριστεροί κατηγορούμενοι για το φονικότατο επεισόδιο του Γοργοποτάμου (Νοέμ. 1964) και 2) οι υπεύθυνοι για τα «πύρινα οδοφράγματα» του Αυγ. 1965· β) καταδικάστηκαν οι φυσικοί αυτουργοί της δολοφονίας του Γρ. Λαμπράκη·` γ) το Διαρκές Στρατοδικείο Αθηνών επέβαλε πολυετείς ποινές φυλάκισης σε αρκετούς αξιωματικούς (απαλλάσσοντας άλλους) για τη συμμετοχή τους στον ΑΣΠΙΔΑ· δ) υπήρξαν περιπτώσεις έντασης στον κυβερνητικό συνασπισμό (ΕΡΕ και ΦΙΔΗΚ).

     Ήταν έκδηλη η ανάγκη απεμπλοκής από τη παρατεταμένη πολιτική αβεβαιότητα. Κι έπρεπε ν’ ανοίξει η πόρτα. Στην ανάγκη αυτή θα πρέπει ν’ ανταποκρινόταν ο αρχηγός της ΕΡΕ Παν. Κανελλόπουλος όταν στις 20/12, παρά τις αντιρρήσεις στελεχών του κόμματός του, ανέτρεπε την κυβέρνηση Στέφ. Στεφανόπουλου. Μετά από διαβουλεύσεις, ορκίστηκε «υπηρεσιακή» κυβέρνηση υπό τον Ιω. Παρασκευόπουλο με εντολή να διενεργήσει εκλογές στα τέλη Μαϊου 1967. Αντίθετοι στο σχηματισμό αυτής της κυβέρνησης ήταν το ΦΙΔΗΚ και η ΕΔΑ. Αρχικά διαφώνησε και ο Ανρ. Παπανδ. Στις 13/1/67, πάντως, έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης.

    Αυτή, όμως, η σύμπλευση προς τις εκλογές ΕΚ και ΕΡΕ διαταράχθηκε στις 24/2 λόγω του ότι οι δικαστικές αρχές, ενώ συνεχιζόταν η δίκη στο Στρατοδικείο, άσκησαν δίωξη κατά του Ανδ. Παπανδρέου για συμμετοχή του στον ΑΣΠΙΔΑ. Προκλήθηκε πολιτική ένταση. Η απήχηση του Ανδ. Παπανδ. στο λαό αντί να πληγεί ενδυναμώθηκε.

    Στις 29/3 προκλήθηκε μια νέα πολιτική κρίση: ΕΡΕ και ΕΚ διαφώνησαν ως προς την άρση ή μη της βουλευτικής ασυλίας κατά το διάστημα από τη διάλυση της Βουλής μέχρι εκλογής νέας (υπόψη ότι εκκρεμούσε δίωξη κατά του Ανδρ. Παπανδ.). Η κυβέρνηση Παρασκευοπούλου παραιτήθηκε. Ο βασιλιάς επέλεξε και πάλι μια αμφισβητούμενη λύση: ανέθεσε το σχηματισμό κυβέρνησης (αμιγώς κομματικής) στον αρχηγό της ΕΡΕ Παν. Κανελλόπουλο με ταυτόχρονη εντολή να διενεργήσει εκλογές στις 28/5. Η επιλογή καταδικάστηκε από όλα τα άλλα κόμματα. Η νέα κυβέρνηση ορκίστηκε στις 3/4 χωρίς να ελπίζει σε έγκριση της Βουλής. Ενόψει αυτού ο Παν. Κανελλόπουλος στις 14/4 προέβη στη διάλυση της Βουλής και η πολιτική ζωή όδευε προς τις εκλογές της 28^ης Μαϊου. Όλα έδειχναν ότι θα επικρατούσε και πάλι το Κέντρο, ίσως όμως με την εκδοχή του Ανδ. Παπανδρέου. Αν, φυσικά, γίνονταν αυτές οι εκλογές….