1. Το πραξικόπημα. Πρώτες ενέργειες
1. Η εν εξελίξει προεκλογική περίοδος πορευόταν μέσα σε κλίμα πολιτικής έντασης, όχι δα και ασυνήθιστο φαινόμενο στα ελληνικά πολιτικά πράγματα. Το νέο στοιχείο σε αυτή την περίοδο ήταν η έντονη παρουσία του Ανρ. Παπανδρέου με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του πολιτικού του λόγου και του τρόπου εκφοράς του. Αυτά έδιναν τροφή ανησυχίας σε υπερσυντηρητικές και κομουνιστοφοβικές κοινωνικές ομάδες και θυλάκους εξουσίας. Οι ψίθυροι (ενίοτε και δημόσιες εκτιμήσεις/προβλέψεις) για εκκολαπτόμενη εκτροπή πολλαπλασιάζονταν. Συνήθως διατυπώνονταν φόβοι για «βασιλικό πραξικόπημα» με μοχλό τους στρατηγούς.
2. Οι φόβοι, όμως, επαληθεύτηκαν από κει και τότε που μάλλον δεν αναμενόταν. Το απόγευμα της 20/4/67 στο σπίτι του συντ/ρχη Μ. Μπαλόπουλου στη Ν. Σμύρνη πραγματοποιήθηκε μυστική σύσκεψη από 14 συντ/ρχε και αντισυν/ρχες και τον ταξίαχο τεθωρακισμένων Στυλ. Παττακό. Ενήμερος και σύμφωνος για τη συνάντηση και τους σκοπούς της και ο διοικητής του Γ΄ Σ.Σ. αντιστράτηγος Γ. Ζωιτάκης. Κατ’ αυτήν και υπό την ασφυκτική παρότρυνση του Παττακού για άμεση δράση αποφασίστηκε η πραγματοποίηση του από μακρού σχεδιαζόμενου πραξικοπήματος.
Η συγκρότηση της ανωτέρω ομάδας αξιωματικών ήταν περιστασιακή. Πρωτεμφανίστηκε –όχι φυσικά με την ίδια σύνθεση- ως «ΕΝΑ» την εποχή των κινημάτων στη Μ. Ανατολή. Ο δε αρχηγός της, Γεώρ. Παπαδόπουλος, είχε συνωμοτικό παρελθόν. Στους στρατιωτικούς δε κύκλους αποκαλούνταν «Νάσερ». Από δε τις καίριες θέσεις που κατά καιρούς είχε στο Στράτευμα του παρεχόταν η δυνατότητα –και είχε την ικανότητα- να προετοιμάσει το κίνημα.
Στο ερώτημα, γιατί επιλέχτηκε η συγκεκριμένη στιγμή εκδήλωσης του πραξικοπήματος, πιθανολογούνται, εκτός όσων ανωτέρω αναφέρθηκαν, και οι εξής λόγοι που πιθανόν να συντέλεσαν επικουρικά: α) Διότι την ίδια στιγμή αντιστράτηγοι υπό τον Α/ΓΕΣ στρατηγό Γεώρ. Σπαντιδάκη (η λεγόμενη «μεγάλη χούντα») ετοιμάζονταν να προτείνουν στο βασιλιά την επιβολή στρατιωτικού νόμου «χάριν της σωτηρίας της Πατρίδος». β) Διότι για τις 22/4 είχε οριστεί μεγάλη προεκλογική συγκέντρωση της ΕΚ και διατυπώνονταν φόβοι για εκτεταμένα επεισόδια. γ) Η αβεβαιότητα γύρω από τις προθέσεις μετεκλογικά (ισχυροποιημένου πλέον) του Ανδρ. Παπανδρέου.
3. Και τα τρία αυτά έπρεπε να προληφθούν. Έτσι, με τις πρώτες πρωινές ώρες της 21ης Απρ. έθεσαν σ’ εφαρμογή το σχέδιό τους. Μονάδες τεθωρακισμένων υπό το Στ. Παττακό, της ΕΣΑ υπό τον Ιω. Λαδά, και Ευέλπιδων υπό το Δ. Ιωαννίδη κ.ά. κατέλαβαν ζωτικά κέντρα και συνέλαβαν τους περισσότερους από τους κορυφαίους πολιτικούς, εκτός από τον υπ. Δημ. Τάξης Γεώρ. Ράλλη. Οι συλληφθέντες τέθηκαν υπό περιορισμό/απομόνωση. Ο Γ. Ράλλης επιχείρησε να κινητοποιήσει το Γ΄ ΣΣ με διαταγή προς τον επιτελάρχη του Βιδάλη, η οποία όμως ή ουδέποτε ελήφθη ή εξουδετερώθηκε από αντίθετη διαταγή του Α/ΓΕΣ Σπαντιδάκη, ο οποίος μετά τη σύλληψή του προσχώρησε στο πραξικόπημα. Ο μόνος από το Στράτευμα που έδειξε διάθεση ν’ αντιδράσει ήταν ο αρχηγός ΓΕΝ ναύαρχος Κ. Εγκολφόπουλος, ο οποίος δήλωσε στο βασιλιά ετοιμότητα αντίδρασης. Τα περιθώρια, όμως, ήταν ασφυκτικά.
Ο βασιλιάς πολύ γρήγορα υποτάχθηκε στην ορμή και στην αποφασιστικότητα των πραξικοπηματιών. Έτσι, το απόγευμα της 21ης Απρ. δέχτηκε να ορκίσει «επαναστατική κυβέρνηση» με μόνο όρο ο επικεφαλής της να μην είναι στρατιωτικός. Το πρώτο κλιμάκιό της ήταν 5μελές και το αποτελούσαν οι: ο εισαγγελέας του Αρ. Πάγου Κων. Κόλλιας (πρωθυπουργός), στρατηγός Γεώρ. Σπαντιδάκης (αντιπρόεδρος και υπ. Εθνικης Άμυνας), Γεώρ. Παπαδόπουλος (Προεδρίας), Στυλ. Παττακός (Εσωτερικών) και Νικ. Μακαρέζος (Συντονισμού). Την επομένη συμπληρώθηκαν και τα υπόλοιπα μέλη με την είσοδο του Γεωρ. Ζωιτάκη ως υφυπ. Εθν. Άμυνας κ.ά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου