Δ΄. ΓΛΥΠΤΙΚΗ – ΓΛΥΠΤΕΣ

   1. Γιαννούλης Χαλεπάς (1851-1938): Ο Χαλεπάς έχει δικαιώματα και στον 20ό αι. Κυρίως με τα τελευταία 20 χρόνια της ζωής του. Από το 1918, επιστρέφοντας στην Τήνο, αρχίζει μια καινούργια δημιουργική περίοδος, εντελώς διαφορετική από την προηγούμενη, γνωστή ως «μεταλογική». Κύριο χαρακτηριστικό της ο αφαιρετικός πρωτογονισμός. Αυτή τον κατατάσσει ανάμεσα στους μεγαλύτερους Ευρωπαίους καλλιτέχνες.

   2. Κώστας Δημητριάδης (1881-1943): Γεννήθηκε στη Στενήμαχο της Αν. Ρωμυλίας. Σπούδασε στην Αθήνα, στο Μόναχο και στο Παρίσι (1904) όπου και έζησε επί 26 χρόνια. Το 1930 επέστρεψε στην Αθήνα, διορίστηκε Διευθυντής της ΑΣΚΤ και ανακηρύχθηκε Ακαδημαϊκός. Τεχνούργησε τον περίφημο Δισκοβόλο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1924, κέρδισε το Α΄ Βραβείο και έγινε παγκοσμίως γνωστός. Άλλα έργα του: «Προσπάθεια» (1907), «Βακχίς», «Το δίλημμα» (1905), «Ο σκεπτιστής», προτομές των Αλ. Διομήδη (1930), Δημ. Μαξίμου (1932), Ιωάννη Δροσοπούλου (1937) κ.ά. Στις προθέσεις του ήταν να κατασκευάσει μια σειρά πολυπρόσωπων έργων αλλά τον πρόλαβε ο θάνατος.

    3. Αντώνης Σώχος (1888-1975): Τήνιος. Σπούδασε στην Αθήνα (μαθητής του Βρούτου) και στο Παρίσι. Το 1926 διορίστηκε καθηγητής της Αρχιτεκτονικής στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Έλαβε μέρος σε πολλές εκθέσεις εντός και εκτός Ελλάδας. Ακαδημαϊστής. Από το 1949 στράφηκε σε λαϊκότερες μορφές έκφρασης, σκαλίζοντας σε ξύλο κεφάλια Αγωνιστών, ξόανα, γοργόνες κτλ.

    4. Μιχ. Τόμπρος (1889-1974): Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στην Αθήνα και στο Παρίσι. Καθηγητής της Αρχιτεκτονικής του Μετσοβίου Πολυτεχνείου και της ΑΣΚΤ. Υπερέβη τα παραδοσιακά πρότυπα. Στο έργο του αποτυπώνονται δυο τάσεις: μία νεορεαλιστική και μία που ξεκινάει από τη μελέτη καθαρά πλαστικών στοιχείων, με αναγωγές στα αιγαιοπελαγίτικα και αρχαϊκά ειδώλια.

       Μερικά από τα πολυάριθμα έργα του: «Δύο φίλες» (1929), «Ηρώον της Τεγέας» (1930), «Μνημείον της αιώνιας ποιήσεως» (1931), «Εργάτριες καπνών» (1931), «Δίδυμα τέρατα» (1952), αντριάντας έφιππου Καραϊσκάκη, κ.ά.

     5. Γεώργιος Ζογγολόπουλος (1903-2004): Γεννήθηκε στην Αθήνα. Γλύπτης και αρχιτέκτονας. Σπούδασε γλυπτική στην ΑΣΚΤ και στο Παρίσι. Εκπροσώπησε την Ελλάδα σε πολλές Μπιενάλε. Πρωτοτύπησε χρησιμοποιώντας το νερό για να δώσει στα γλυπτά του ιδιαίτερη λαμπρότητα. Περίφημες έγιναν οι «Ομπρέλες» του. Έργα του κοσμούν πολλές πόλεις (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, κ.ά.).

     6. Βάσος Φαληρέας (1905-1979): Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στην ΑΣΚΤ και στο Παρίσι. Γλύπτης και Ακαδημαϊκός. Πήρε μέρος σε πολλές διεθνείς εκθέσεις εκτός Ελλάδας. Έργα του κοσμούν πολλές ξένες πόλεις κτλ. Στην πλούσια παραγωγή του περιλαμβάνονται γλυπτά, ξυλογραφίες, μετάλλια και αναμνηστικά νομίσματα. Μερικά από τα εξοχότερα γλυπτά του: το άγαλμα της προμάχου Αθηνάς (1951), η προτομή του Γ. Δροσίνη (1939), το Μνημείο του Λεωνίδα και των Τριακοσίων στις Θερμοπύλες (1955), το άγαλμα του Κ. Παλαμά (1975) μπροστά στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, κ.ά.

    7. Γιάννης Παππάς (1913-2005): Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Γλύπτης, ζωγράφος, πανεπιστημιακός και Ακαδημαϊκός. Σπούδασε στην ΑΣΚΤ και στο Παρίσι. Επί 10ετία πρόεδρος Μπιενάλε της Βενετίας, αντεπιστέλλον μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας Καλών Τεχνών.

    Έργα του γλυπτά: πολλοί αντριάντες (Ελ. Βενιζέλου, Οδυσσέα Ελύτη κ.ά.), μνημείο Εμπορικής Ναυτιλίας στην Ερμούπολη, προτομές. Σημαντική ήταν η προσφορά του και στη ζωγραφική, αποσπώντας και βραβεύσεις.

     8. Λάζαρος Λαμέρας (1913-1998): Γεννήθηκε στην Αθήνα. Τήνιος την καταγωγή. Σπούδασε στην ΑΣΚΤ και στο Παρίσι. Γλύπτης και πανεπιστημιακός. Πολλάκις εξέθεσε έργα του και εκτός Ελλάδας. Έργα: «Μαγικό όργανο» (1946), «Η κόρη του Θεού», «Η κόρη», «Η πατρίδα μου», «Χιροσίμα», «Κυκλαδίτικο» κ.ά. Το μικρό του γλυπτό «Η Πεντέλη σε έκσταση» (1948) προκάλεσε αίσθηση, διότι ήταν το πρώτο έργο αφηρημένης γλυπτικής στην Ελλάδα. Σημαντική ήταν η καλλιτεχνική του παρουσία και στο στήσιμο μνημείων-Ηρώων σε αρκετές ελληνικές πόλεις.

    9. Γεράσιμος Σκλάβος (1927-1967): Γεννήθηκε στην Κεφαλλονιά. Σπούδασε στην ΑΣΚΤ. Στο έργο του συνδύασε τη σύγχρονη τεχνική και την κλασική τεχνοτροπία. Οι συνθέσεις του ήταν τεράστιες. Πολλά από τα έργα του ήταν υψηλής ποιότητας. Εξεμέτρησε πρόωρα το βίο του, θύμα επαγγελματικού ατυχήματος.

   10. Χρίστος Καπράλος (1909-1993): Γεννήθηκε στο Παναιτώλιο. Σπούδασε στην ΑΣΚΤ και στο Παρίσι. Γλύπτης. Αρχικά ασχολήθηκε με τη χαλκογλυπτική στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Από το 1951 εγκαταστάθηκε στην Αίγινα όπου έστησε το εργαστήριό του. Διέπρεψε κυρίως ως ξυλογλύπτης, αλλά ασχολήθηκε και με την κεραμική, τα βότσαλα, τον πηλό κ.ά. Η φήμη του ξεπέρασε τα ελληνικά σύνορα. Έργα του: «Κυκλική σύνθεση», «Η μάννα», «Παρωδία» (σύνθεση στο αέτωμα της Ολυμπίας), «Ο βράχος» κ.ά. Περίφημη είναι (από τα σημαντικότερα έργα της σύγχρονης ελληνικής Γλυπτικής) η τεραστίων διαστάσεων (40 μ.) σύνθεσή του «Η μάχη της Πίνδου», αποτελούμενη από 7 διαφορετικού μήκους σκηνές – επεισόδια.

     11. Αχιλλέας Απέργης (1909-1986): Γεννήθηκε στην Κέρκυρα. Σπούδασε στην ΑΣΚΤ. Γλύπτης. Πολυταξιδεμένος. Ο πρώτος Έλληνας που ακολούθησε την αφηρημένη γλυπτική. Αρχικά επιδόθηκε σε ανθρωπομορφικές συνθέσεις, για να περάσει οριστικά σε συνθέσεις καθαρά αφαιρετικές. Έργα του: «Σκέψη», «Λήδα», «Κύκνος», «Λαοκόων» κ.ά. Την τεχνοτροπία του μιμήθηκαν και πολλοί άλλοι.

       12. Γιάννης Αβραμίδης (1922- ;): Γεννήθηκε στην Μπατούμι της Γεωργίας. Σπούδασε αρχικά στην εκεί Κρατική Σχολή Τέχνης (1937-39), στην ΑΣΚΤ (1939-43) και στην Ακαδημία Πλαστικών Τεχνών της Βιέννης (μετά το 1953), όπου και εγκαταστάθηκε. Γλύπτης. Απέσπασε πολλά αυστριακά βραβεία, Το έργο του είναι επηρεασμένο από την αρχαιοελληνική αρμονία. Επίκεντρο της θεματολογίας του είναι το ανθρώπινο σώμα.

     13. Τάκης Βασιλάκης – Takis (1925- ;): Γεννήθηκε στην Αθήνα. Γλύπτης (αυτοδίδακτος). Πρωτοεμφανίστηκε το 1946 με γλυπτά εμπνευσμένα από τον αρχαιοκυκλαδικό πολιτισμό. Το 1954 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, απόπου ξεκίνησε η καλλιχνική του σταδιοδρομία με τα «Σινιάλα» (1954-55), ένα από τα κορυφαία δείγματα της κινητικής τέχνης. Άλλες δημιουργίες του: «Τηλεμαγνητικά γλυπτά» (1959), τα «Γκογκς», μνημειακές κατασκευές (μετά το 1981). «Ηλέκτρα», στο θέατρο Επιδαύρου (1983), «Φωτεινό πάρκο» στο Παρίσι, παρέμβαση στη Διον. Αρεοπαγίτου κ.ά. Καθιερώθηκε διεθνώς ως ένας από τους μεγαλύτερους σύγχρονους γλύπτες.

     14. Χρύσα (1933-;): Καλλιτεχνικό ψευδώνυμο της γλύπτριας Χρύσας Βαρδέα. Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στο Παρίσι και στην Καλλιφόρνια. Εγκαταστάθηκε στη Ν.Υόρκη (1955) όπου σταδιοδρόμησε καλλιτεχνικά. Δανείστηκε στοιχεία από την αρχαία ελληνική γλυπτική και την τέχνη της Άπω Ανατολής, τα οποία μπόλιασε στη σύγχρονη τέχνη. Κατατάσσεται στους κορυφαίους γλύπτες του 20ού αι. Χρησιμοποιώντας δε στα έργα της το νέον-φως έγινε πρωτοπόρος διεθνώς της τεχνοτροπίας της «τέχνης του φωτός».

     15. Πολλοί είναι οι γλύπτες που δικαιούνται να μνημονευθούν εδώ, όπως: Κώστας Κουεντιανός, Αγαμέμνων (Μέμος) Μακρής, Κλέαρχος Λουκόπουλος, Γιάννης Χρήστου, Γιώργος Χρόνης, Στήβεν Αντωνάκος, Λουκάς Σαμαράς κ.π.ά. Τυχόν, όμως, σκιαγράφησή τους θα παραβίαζε περαιτέρω τα ήδη παραβιασμένα όρια της παρούσας εργασίας.