3. Η 4ετία της ΠΑΣΟΚικής αμφισβήτησης - Περίοδος κυβερνητικής αστάθειας

    1. Η δεύτερη 4ετία του ΠΑΣΟΚ εγκαινιάστηκε με την οικονομία σε δεινή κατάσταση. Η κυβέρνηση υποχρεώθηκε να θεσπίσει μια δέσμη μέτρων περιοριστικής οικονομικής πολιτικής, η γνωστή έκτοτε και διαχρονική, δυστυχώς, πολιτική λιτότητας. Αυτή η πολιτική εφαρμόστηκε με σχετική επιτυχία από τον Κων. Σημίτη, υπ. Εθνικής Οικονομίας (1985-87), προκάλεσε, όμως, κοινωνικές αντιδράσεις. Η δρχ. υποτιμήθηκε κατά 15%. Πολλά μέτρα κοινωνικής πολιτικής εγκαταλείφθηκαν. Ενώ από το 1985 εγκαινιάστηκε μια πολιτική «νοικοκυρέματος» της οικονομίας, περί το τέλος του 1987 το ΠΑΣΟΚ επανήλθε στην οικονομική χαλαρότητα, ψηφοθηρικής κυρίως αιτιολογίας και πολιτικής ανευθυνότητας. Ο Κ. Σημίτης υποχρεώθηκε να παραιτηθεί. Ό,τι κερδήθηκε επί των ημερών του χάθηκε κατά την επόμενη 2ετία. Το μέλλον της Ελλάδας θυσιάστηκε (και όχι για τελευταία φορά!....) στο καταραμένο «πολιτικό κόστος».

     Από το 1988 άρχισαν τα μεγάλα προβλήματα για το ΠΑΣΟΚ: α) δυσφορία και ανταγωνισμοί ισχυρών φιλικών του δυνάμεων στο Δημόσιο για την κατανομή των πόρων· β) καταγγελίες για οικονομικά σκάνδαλα και κακή διαχείριση του δημοσίου χρήματος· γ) βαριά ασθένεια του Ανδ. Παπανδρέου-ακυβερνησία· δ) η αποκάλυψη της δυσωδίας του μεγάλου σκανδάλου Γ. Κοσκωτά – Τράπεζας Κρήτης, στενά συνεδεμένου με το ΠΑΣΟΚ, τον ίδιο τον Ανδρ. Παπανδρέου και άλλα κορυφαία στελέχη του. Το σκάνδαλο επιβεβαιώθηκε. Ο Κοσκωτάς συνελήφθη. Ο πρωθυπουργός αδυνατούσε να ελέγξει την κατάσταση.

     Κάτω από αυτά τα δυσμενή για το ΠΑΣΟΚ δεδομένα, η εικόνα που παρουσίαζαν τα υπόλοιπα κόμματα ήταν η εξής: η ΝΔ διεκδικούσε με πολλές πιθανότητες τη νίκη, η ΔΗΑΝΑ του Κ. Στεφανόπουλου δεν «τραβούσε», τα μικρότερα αριστερά κόμματα συγκρότησαν την Ελληνική Αριστερά (ΕΑΡ), ΕΑΡ και ΚΚΕ προχώρησαν στη συγκρότηση του «Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου» (Δεκ. 1988). Το ΠΑΣΟΚ αντέδρασε ψηφίζοντας νέο εκλογικό νόμο, με απκλειστικό γνώμονα να εμποδίσει τη ΝΔ να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Αυτό εξαργυρώθηκε με μια περίοδο καταστροφικής ακυβερνησίας και αλλεπάλληλων εκλογών.

     2. Στις 18/6/89 διεξήχθησαν οι βουλευτικές εκλογές κάτω από κλίμα έντασης και διάχυτη την οσμή της διαφθοράς. Εντούτοις τ’ αποτελέσματα δεν έδειχναν την κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ! Έλαβαν: ΝΔ 44,3% (και 145 έδρες), ΠΑΣΟΚ 39,1% (και 125 έδρες) και Συνασπισμός της Αριστεράς 13,1% (και 28 έδρες).

     Κυρίαρχο αίτημα/σύνθημα αυτών των εκλογών ήταν «Κάθαρση» από τη διαφθορά και τους διεφθαρμένους. Αυτό οδήγησε στην προσέγγιση Αιστεράς – Δεξιάς κατά του ΠΑΣΟΚ και στη μετεκλογική συνεργασία ΝΔ – Συνασπισμού, ενόψει της αδυναμίας σχηματισμού μονοκομματικής κυβέρνησης. Πρωτοφανές στα ελληνικά πολιτικά χρονικά. Η σύμπραξη εδράστηκε σχεδόν αποκλειστικά πάνω στο καθολικό αίτημα της κάθαρσης και της δικαστικής διερεύνησης των διαφόρων σκανδάλων.

      Συγκροτήθηκε από τη Βουλή Εξεταστική Επιτροπή, η οποία πρότεινε και η Βουλή παρέπεμψε στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο τον Ανδρ. Παπανδρέου και 4 υπουργούς του ΠΑΣΟΚ. Στο κατηγορητήριο περιλαμβάνονταν οι υποθέσεις: α) Γ. Κοσκωτά – Τράπεζας Κρήτης με κατηγορούμενους τους Ανδρ. Παπανδρέου, Αγαμ. Κουτσόγιωργα και Δημ. Τσοβόλα (υπ. Οικονομικών πλέον), β) παρακολούθησης και υποκλοπών τηλεφωνημάτων (δεν έφθασε στο ακροατήριο), και γ) της εισαγωγής και εξαγωγής σέρβικου «καλαμποκιού» σε χώρες της ΕΟΚ με κατηγορούμενο τον υπουργό Ν. Αθανασόπουλο.

   Μετά την εκπλήρωση του σκοπού της Κυβέρνησης συνεργασίας ΝΔ – Συνασπισμού ορίστηκαν νέες εκλογές για τις 5/11/89. Κατ’ αυτές το ΠΑΣΟΚ, προβάλλοντας τον αρχηγό του σαν πολιτικό «μάρτυρα» (ικανότατο στην προπαγάνδα) όχι μόνο δεν αποδυναμώθηκε αλλά ενισχύθηκε οριακά. Συγκεκριμένα έλαβαν: ΝΔ 46,2% (και 148 έδρες), ΠΑΣΟΚ 40,7% και Συνασπισμός 11%. Συνέπεια και πάλι η ακυβερνησία. Η χώρα βρισκόταν στο χείλος της οικονομικής καταστροφής. Αυτό ώθησε τα τρία κόμματα σε συνεννοήσεις για το σχηματισμό μιας «οικουμενικής κυβέρνησης» παρά το αρνητικότατο πολιτικό κλίμα. Οι συνεννοήσεις ευοδώθηκαν. Έτσι σχηματίστηκε μια τέτοια κυβέρνηση υπό τον ακαδημαϊκό και πρώην Διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδας Ξεν. Ζολώτα. Σε αυτή δε μετείχαν (την κηδεμόνευαν όμως) οι τρεις αρχηγοί: Κ. Μητσοτάκης, Ανδ. Παπανδρέου και Χαρ. Φλωράκης. Ήταν μια Κυβέρνηση «υπό προθεσμία» (ως τον Απρ. 1990, αφού η Βουλή εξέλεγε Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Αυτό, όμως, δεν κατέστη εφικτό λόγω της πρόθεσης της ΝΔ να οδηγηθεί η χώρα σε νέες εκλογές προκειμένου να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση.

     Η τρίτη εκλογική αναμέτρηση έγινε στις 8/4/90. Από αυτή προήλθε λύση στο κυβερνητικό αδιέξοδο, χωρίς όμως και πάλι καθαρή αυτοδυναμία. Αποτελέσματα: ΝΔ 46,9% (και 150 έδρες), ΠΑΣΟΚ 39,3% (και 125 έδρες), Συνασπισμός 10,6% (και 21 έδρες) και ΔΗΑΝΑ 1 έδρα. Προέκυψε αμιγής κυβέρνηση της ΝΔ μετά την προσχώρηση σε αυτή του βουλευτή της ΔΗΑΝΑ και την κατακύρωση υπέρ της μιας ακόμα έδρας.

     Κατέστη ακόμη δυνατή και η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας. Από τη ΝΔ προτάθηκε για δεύτερη θητεία ο Κων. Καραμανλής που εκλέχτηκε.