2. Πολιτιστικά

      Κατά την υπόψη περίοδο γνώρισε σημαντική άνθιση και η κυπριακή πνευματική δημιουργία, είτε στα όρια της Μεγαλονήσου είτε από Κυπρίους ξονιτεμένους. Τομέας στον οποίο παρατηρήθηκε εντονότερη δημιουργικότητα και υψηλότερες επιδόσεις ήταν η λογοτεχνία, έμμετρη και πεζή. Θα μνημονεύσουμε τους κυριότερους εκπροσώπους τους.

      1. Δημήτρης Λιπέρτης (1866-1937): Κυρίαρχη μορφή των κυπριακών γραμμάτων. Ποιητής. Καλλιέργησε κυρίως ένα λυρισμό κυπριακής ιδιομορφίας. Έγραψε και υπηρέτησε το γνήσιο κυπριακό γλωσσικό ιδίωμα, το οποίο στην ουσία επέβαλε και καταξίωσε στην κυπριακή ποίηση. Ως κυριότερα/αντιπροσωπευτικότερα από τα έργα του θεωρούνται: α) Χαλαρωμένη Λύρα (1891, πρώτη συλλογή του, στην καθαρεύουσα)· β) Τζυπριώτικα Τραούδκια, 4 τόμ. (1923, 1934, 1937), ποικίλης θεματολογίας. Θεωρείται τραγουδιστής/εκφραστής της ομορφιάς του κυπριακού τοπίου και του ηθικού περιεχομένου του κόσμου των παραδοσιακών ανθρώπινων σχέσεων.

     2. Βασίλης Μιχαηλίδης: Σύγχρονος περίπου του Λιπέρτη. Ποιητής. Στην ποίησή του κυριαρχούσε το επικό στοιχείο. Έγραψε στο κυπριακό γλωσσικό ιδίωμα.

      3. Παύλος Λιασίδης (1901 - ;): Από τις κορυφαίες μορφές της κυπριακής ποίησης κατά την περίοδο του μεσοπολέμου και μετά. Έγραψε στην πανελλήνια δημοτική.

     4. Γλαύκος Αλιθέρσης (1897-1965): Εμφανίστηκε στην ποίηση μετά τον Α΄ Παγκ. Πόλεμο. Ο σημαντικότερος ίσως λυρικός ποιητής της γενιάς του. Έζησε για πολλά χρόνια στο Κάιρο. Επιδόθηκε επίσης και στη συγγραφή έμμετρων τραγωδιών με ιστορικό υπόβαθρο (Αροδαφνούσα, 1939). Το λυρικό του έργο αντιπροσωπεύεται από τη συλλογή Οραματισμοί του Εωσφόρου (1923). Ασχολήθηκε και με μεταφράσεις Άγγλων ποιητών, αλλά και την πεζογραφία.

   5. Τεύκτρος Ανθίας (1903-1968): Κοινωνιστής λυρικός ποιητής. Στοιχείο του η μαχητικότητα.

   6. Νίκος Νικολαϊδης (1884-1956): Ο σημαντικότερος πεζογράφος αυτής της περιόδου. Παράλληλα υπηρέτησε και τη ζωγραφική. Ευρύτατα καλλιεργημένος. Κοσμοπολίτης. Επίκεντρο της ζωής του ήταν το Κάιρο. Τα διηγήματα και μυθιστορήματά του είναι εν πολλοίς ψυχογραφήματα. Σημαντικότερα έργα του: α) Ανθρώπινες και Άνθινες ζωές (1920, 1938), β) Το στραβόξυλο (1922), γ) Ο Σκελέθρας (1924), δ) Ο χρυσός μύθος (1938), ε) Πέρα από το Καλό και το Κακό (1940) κ.ά.

       7. Ξεχωριστή θέση στην κυπριακή λογοτεχνία κατέχουν οι Μελής Νικολαϊδης (1898-1979), ποιητής και δημοσιογράφος, και Λουκής Ακρίτας (1909-1965), λογοτέχνης, δημοσιογράφος και πολιτικός, που όμως έζησαν και δημιούργησαν σχεδόν αποκλειστικά στην Ελλάδα.

        Ο νεότερος, όμως, κυπριακός πολιτισμός δεν περιορίστηκε μόνο στη λογοτεχνία (αυτή, φυσικά, αποτύπωνε καλύτερα την ψυχή και τα ιστορικά πεπρωμένα αυτού του υπέροχου λαού και υπηρετούσε αποτελεσματικότερα τα εθνικά του οράματα). Αξιόλογες ήταν οι επιδόσεις και σε άλλους τομείς πολιτισμικής δημιουργίας.

        Μία από αυτές τις εκφράσεις αντιπροσώπευσε μια ομάδα πνευματικών ανθρώπων της Λάρνακας υπό το μητροπολίτη Κιτίου Νικόδημο Μυλωνά κι εμπνευστή τον κορυφαίο φιλόλογο Ιωάννη Συκουτρή που δίδασκε στο Ιεροδιδασκαλείο της Λάρνακας. Αυτή η ομάδα μέσα από τις σελ. του περιοδικού της Κυπριακά Χρονικά (1923-1937) συνέβαλε αποφασιστικά στην επιστημονική διερεύνηση του παρελθόντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου. Το έργο και την προσφορά των Χρονικών συνέχισε η νεοσύστατη Εταιρεία Κυπριακών Σπουδών, η οποία τον ίδιο χρόνο άρχισε την έκδοση του δελτίου Κυπριακαί Σπουδαί. Μεγάλη ώθηση στις κυπριακές σπουδές έδωσαν ο αρχιεπίσκοπος Κύριλλος Γ΄ και ο φιλολογικός σύλλογος «Κινύρας» της Πάφου. Το δικό του ρόλο έπαιξε στην κυπριακή πνευματική ζωή από το 1918 και το περιοδικό Απόστολος Βαρνάβας. Ως επιστέγασμα ήρθε το 1934 η έκδοση του σπουδαιότερου φιλολογικού περιοδικού Κυπριακά Γράμματα (1934-1956). Αποτέλεσε επί 22 χρόνια το σπουδαιότερο φορέα της κυπριακής πνευματικής ζωής και δημιουργίας.