5. Η πορεία κατά το 1957

      1. Τον Ιαν. 1957 την πρωθυπουργία της Αγγλίας ανέλαβε ο Χ. Μακμίλλαν.

      2. Στις αρχές του 1957 η νέα αγγλική κυβέρνηση εξέτασε σοβαρά το θέμα της διχοτόμησης της Κύπρου. Διατάχθηκε σχετική μελέτη. Τα συμπεράσματά της οδήγησαν τελικά στην εγκατάλειψη (Ιούν.) της ιδέας. Αντέδρασε, άλλωστε, έντονα και η ελληνική διπλωματία, η οποία κατάφερε να προσεταιριστεί και την αμερικανική υποστήριξη. Χωρίς δε την αμερικανική στήριξη, το Λονδίνο ήταν αδύνατο να το πετύχει.

       3. Κατόπιν αυτού, το καλοκαίρι εκπονήθηκε από το Λονδίνο σχέδιο αγγλο-ελληνο-τουρκικής συγκυριαρχίας στο νησί. Δεν προωθήθηκε αυτή η λύση. Αντ’ αυτού πρότεινε νέα Τριμερή (Αύγ.), την οποία απέρριψε η Αθήνα. Το Λονδίνο ταυτόχρονα δήλωσε ότι θα αποδεχόταν μια τυχόν ελληνοτουρκική συμφωνία για την Κύπρο. Ήταν ο προάγγελος για τις συμφωνίες του 1959.

       4. Από την πλευρά της η Αθήνα: α) το Φεβρ. υποστήριξε στον ΟΗΕ τη νέα προσφυγή της. Αυτή τη φορά τουλάχιστον δεν ηττήθηκε: γινόταν σύσταση για συνέχιση των διαπραγματεύσεων. β) Ο Αβέρωφ άρχισε να εφοδιάζει την ΕΟΚΑ με υλικό. Ταυτόχρονα έπεισε το Γρίβα για νέα ανακωχή (16/3) που θα διαρκούσε ολόκληρο το 1957. Ώρες πριν την ανακωχή οι Βρετανοί εκτέλεσαν το 18χρονο Ευάγγ. Παλληκαρίδη. Είχαν ήδη προηγηθεί σημαντικές απώλειες για την ΕΟΚΑ: του ικανότατου διοικητή της Μάρκου Δράκου (Ιαν.) και του κυριότερου στρατιωτικού της στελέχους Γρηγόρη Αυξεντίου (3/3). γ) Συνέχισε να πιέζει για την απελευθέρωση του Μακαρίου. Έγιναν διαβήματα (από βασιλιά και Καραμανλή) στον Αμερικανό Πρόεδρο Ντ. Αϊζενχάουερ. Αυτός ανταποκρίθηκε. Ο Μακμίλλαν κάμφθηκε. Στα τέλη Μαρτίου αναγγέλθηκε η απελευθέρωση των εξορίστων, χωρίς όμως δικαίωμα επιστροφής στην Κύπρο. Έτσι, στις 17/4 οι 4 εξόριστοι έφθασαν στην Αθήνα εν μέσω παλλαϊκού παραληρήματος – αποθεωτικής υποδοχής. Έντονη αντίδραση της Άγκυρας. Η Αθήνα αποτέλεσε πλέον το κέντρο δράσης του Μακαρίου. Βαριά δυσφορία της Άγκυρας. Αναπτύχθηκαν δίαυλοι επικοινωνίας Αθήνας – Λονδίνου. Ελληνικές εκκλήσεις προς το Λονδίνο για επανάληψη των διαπραγματεύσεων με το Μακάριο αγνοήθηκαν.

      5. Το Μάη τοποθετήθηκε ως πρεσβευτής στην Άγκυρα ο Γεώρ. Πεσμαζόγλου για να διερευνήσει τις τουρκικές αντιδράσεις σε τυχόν ανεξαρτησία της Κύπρου. Η τουρκική αντίδραση ήταν απόλυτα αρνητική. Η αρχική, όμως, αμερικανική επιφυλακτικότητα σταδιακά υποχωρούσε, αφού άλλωστε απέρριπταν τη διχοτόμηση. Η ιδέα υποστηρίχθηκε (σχεδόν ένθερμα) και από το Γραμματέα του ΝΑΤΟ Πωλ-Ανρί Σπάακ.

     Η ήπια πολιτική Αβέρωφ άρχισε ν’ αποδίδει καρπούς. Έτσι:Το Δεκ. 1957, κατά τη συζήτηση του Κυπριακού στον ΟΗΕ, το ελληνικό σχέδιο Ψηφίσματος, που ζητούσε αυτοδιάθεση, συγκέντρωσε την πλειοψηφία κατά την πρώτη ψηφοφορία στην Πολιτική Επιτροπή. Το ίδιο στη συνέχεια και στη Γενική Συνέλευση.