2. Η διακυβέρνηση της χώρας 1975-77

    Μετά την ψήφιση και την έναρξη εφαρμογής του νέου Συντάγματος τέθηκε επίμονα το αίτημα λογοδοσίας των υπεύθυνων της κατάλυσης του πολιτεύματος και όσων ακολούθησαν. Έτσι, στις 2/7 η Ολομέλεια του Αρ. Πάγου με δυο αποφάσεις έλυσε ουσιαστικά και δικονομικά ζητήματα σχετικά με το αδίκημα των πραξικοπηματιών και τις ποινικές τους ευθύνες.

    Κατόπιν αυτού άρχισε στις 28/7 η δίκη ενώπιον του Πενταμελούς Εφετείου των πρωταίτιων της εκτροπής με τις κατηγορίες της στάσης και της εσχάτης προδοσίας. Πρόεδρος του Δικαστηρίου ήταν ο Ιωάννης Ντεγιάννης. Η απόφαση εκδόθηκε στις 23/8. Καταδικάστηκαν: α) οι Γ. Παπαδόπουλος και Νικ. Μακαρέζος σε θάνατο και καθαίρεση για τη στάση και ισόβια κάθειρξη για την εσχάτη προδοσία, και β) οι Γρ. Σπαντιδάκης, Γεώρ. Ζωιτάκης, Δημ. Ιωαννίδης, Ιω. Λαδάς, Αντ. Λέκκας, Μιχ. Ρουφογιάννης, Κων. Παπαδόπουλος και Μ. Μπαλόπουλος σε ισόβια κάθειρξη για εσχάτη προδοσία και 10ετή κάθειρξη για τη στάση. Τελικά, πολύ ευφυώς, η Κυβέρνηση τις θανατικές καταδίκες μετέτρεψε σε ισόβια κάθειρξη. Αυτή η απόφαση συνοδεύτηκε από σκληρές επικρίσεις όλης σχεδόν της Αντιπολίτευσης, αλλά και με την εμβληματική δήλωση του Κων. Καραμανλή: «Όταν λέμε ισόβια, εννοούμε ισόβια!...». Και αυτό έγινε.

      Υπήρξε και δεύτερη δίκη κατά των βασανιστών της χούντας. Άρχισε στις 6/8. Η καταδικαστική απόφαση απαγγέλθηκε στις 12/9. Στις 15/10 άρχισε μια τρίτη δίκη. Αφορούσε αδικήματα κατά των εξεγερθέντων του Πολυτεχνείου και οι κατηγορούμενοι ήταν 34. Καταδικάστηκαν οι 20. Έκλεισε έτσι οριστικά η θλιβερή παρένθεση της δικτατορίας.

       Η Κυβέρνηση μπορούσε πλέον να επιδοθεί απερίσπαστη και εν ασφαλεία στο ουσιαστικό της έργο για το λαό και το Έθνος. Από τα πρώτα της μελήματα η Παιδεία. Προχώρησε στην αναμόρφωση της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Πάρθηκαν πρωτοποριακές και τολμηρές αποφάσεις: α) Στη δεύτερη καθιερώθηκαν δυο 3ετείς κύκλοι σπουδών, Γυμνασίου και Λυκείου· β) η πρώτη από 6ετής έγινε 9ετής· γ) αναδιοργανωνόταν η επαγγελματική εκπαίδευση· δ) καθιερώθηκε η Δημοτική ως επίσημη γλώσσα του Κράτους κ.ά.

    Κεντρικό κεφάλαιο των κυβερνητικών προσπαθειών αποτέλεσε η Οικονομία, ιδιαίτερα δε οι τομείς: της ενέργειας (πετρέλαιο Αιγαίου – Πρίνος), κτηνοτροφίας – γεωργίας - ιχθυοκαλλιέργειας, υποδομές (αεροδρόμιο Σπάτων, μετρό κ.ά.), περιβάλλοντος, Πολιτισμού και τουρισμού. Κατά την περίοδο αυτή έλαβαν χώρα δυο πετρελαϊκές κρίσεις. Το 1977 θεμελιώθηκε το εργαστάσιο της Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας. Αποφασίστηκε, επίσης, η ίδρυση βιομηχανικού συγκροτήματος πετροχημικών, αρχικά στη Νέα Καρβάλη, μετά στην Αιτωλοακαρνανία, τελικά όμως ματαιώθηκε.

     Κεφαλαιώδου και πολλαπλής σημασίας (εθνικής, οικονομικής κτλ.) υπήρξε η κυβερνητική επιλογή πλήρους ένταξης της χώρας στην ΕΟΚ. Το ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ αντιτάχθηκαν σφόδρα σε αυτή την απόφαση. Ο κυβερνητικός προσανατολισμός πλέον στην οικονομία και στους θεσμούς ήταν στραμμένος σε αυτό το μέγα στόχο, που τον επωμίστηκε προσωπικά και τον χειρίστηκε προσεκτικά ο πρωθυπουργός.

     Εθνικής σημασίας γεγονός ήταν ο αιφνίδιος θάνατος (στις 3/8) του αρχιεπισκόπου και Προέδρου της Κύπρου Μακαρίου Γ΄ (1913-77). Αυτή η απώλεια άλλαζε τα δεδομένα τόσο στο Κυπριακό όσο και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Το τραυματισμένο νησί ήταν πλέον υποχρεωμένο ν’ αναζητήσει νέο βηματισμό, χωρίς την ασπίδα της Εθναρχεύουσας Εκκλησίας και την ακτινοβόλο και ηγετική προσωπικότητα του Μακαρίου.

     Άλλα αξιοσημείωτα συμβάντα στην πολιτική κονίστρα: 1) Την κοινωνία και τον πολιτικό κόσμο τάραξε το περίεργο δυστύχημα που επέφερε το θάνατο (1/5/76) του ήρωα της αντίστασης και βουλευτή της ΕΚ Αλ. Παναγούλη· 2) η σύλληψη (καλοκαίρι 1976) του Δυτικογερμανού πολίτη Ρολφ Πόλε για τρομοκρατικές ενέργειες· 3) η έξοδος του τουρκικού σκάφους «ΜΤΑ Σισμίκ Ι» στο Αιγαίο για έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα· 4) η εμφάνιση της τρομοκρατικής οργάνωσης «17 Νοέμβρη»· 5) η μετονομασία της ΕΚ-Νέες Δυνάμεις (ΕΚ-ΝΔ) σε «Ένωσις Δημοκρατικού Κέντρου» (ΕΔΗΚ), το Φεβρ. 1976, και η αποχώρηση (Ιούνιο) κορυφαίων βουλευτών της· 6) η σταδιακή απήχηση στο λαό του μεγαλόστομου – σοσιαλίζοντος - καταγγελτικού και εν πολλοίς ακραία ριζοσπαστικού λόγου του Ανδρ. Παπανδρέου και του ΠΑΣΟΚικού λαϊκισμού.