2. Ανάμεσα στους μεγάλους Συνασπισμούς

      Η ελληνική διπλωματία δεν είχε να χειριστεί μόνο δύσκολες διμερείς σχέσεις. Ήταν υποχρεωμένη να ισορροπεί ανάμεσα και σε ευρύτερες/υπερεθνικές οντότητες όπως ήταν οι εξουθενωτικά ανταγωνίστριες ΝΑΤΟ και Σύμφωνο της Βαρσοβίας, αποκομίζοντας, ει δυνατόν, οφέλη και από τις δύο, χωρίς όμως να προδίδει τις υποχρεώσεις της προς το ΝΑΤΟ ως μέλος του. Κάπως έτσι οριοθετούσε τις ελληνικές σχέσεις και με τους δυο στρατιωτικούς Συνασπισμούς ο Κων. Καραμανλής στη Βουλή στις 17/11/74: φιλία και συνεργασία με όλες τις χώρες του κόσμου.

    Αυτό αποτελούσε κατευθυντήρια γραμμή ενόψει της Διάσκεψης για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (συγκλήθηκε τον Ιούλ. 1975 στο Ελσίνκι). Μετείχαν 35 κράτη της Ευρώπης, Ανατολικής και Δυτικής, και των ΗΠΑ και Καναδά. Της ελληνικής αντιπροσωπίας ηγείτο ο ίδιος ο πρωθυπουργός.

      Αυτή η τάση αποϊδεολογοποίησης στις σχέσεις μεταξύ των κρατών από το 1976 διευρύνθηκε (καθυστερημένα) και από την Ελλάδα, με αναβάθμιση των σχέσεών της με Βουδαπέστη, Πράγα, Βαρσοβία (αρχικά) και Μόσχα στη συνέχεια. Αυτή η εξέλιξη διευκολύνθηκε και από τη χαλάρωση της έντασης ανάμεσα στους δυο Συνασπισμούς. Αυτή η αλλαγή υπογραμμίστηκε και με την επίσκεψη (Οκτ. 1979) του Καραμανλή στη Μόσχα. Ήταν το ευτυχές αποτέλεσμα συστηματικών διερευνητικών επαφών του Έλληνα ΥΠΕΞ και του Σοβιετικού πρεσβευτή στην Αθήνα που άρχισαν το 1976. Ο δρόμος άνοιξε το Σεπτ. 1978 με την επίσκεψη στη Μόσχα του Έλληνα ΥΠΕΞ Γεωρ. Ράλλη και την υπογραφή δυο συμφωνιών, προξενικής και μορφωτικής-επιστημονικής. Το «άνοιγμα» διευρύνθηκε με επισκέψεις του Κ. Καραμανλή στην Πράγα και στη Βουδαπέστη και με τις ανταποδοτικές επισκέψεις στην Αθήνα (Οκτ. 1980 και Ιούλ. 1981) των πρωθυπουργών αυτών των χωρών. Ανάλογη προσέγγιση υπήρξε (σε επίπεδο οικονομικών, εμπορικών και μορφωτικών ανταλλαγών) και με την Πολωνία, όχι όμως και με την Αν. Γερμανία.

     Αυτή η «ανατολική πολιτική» της Κυβέρνησης ήταν μεν χρήσιμη, τα ορατά όμως αποτελέσματα ήταν πενιχρά. Επί ξυρού ακμής, αντίθετα, κινούνταν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις. Κανόνας: η διατήρηση στο πλέγμα των πολυμερών διακρατικών σχέσεων ίσων αποστάσεων με τους αντισυμβαλλόμενους.

    Όσον αφορά τις διεθνείς διαφορές/διενέξεις (ακόμα και εμπόλεμες), όπου αυτή την περίοδο δέσποζαν οι αραβοϊσραηλινές διαφορές με επίκεντρο το Παλαιστινιακό, η Ελλάδα υποστήριζε ότι η επίλυση του ζητήματος βρισκόταν στα χέρια των ΗΠΑ και τις καλούσε αφενός μεν να θελήσουν να τιθασεύσουν το Ισραήλ και ταυτόχρονα να εγγυηθούν την ύπαρξή του, αφετέρου δε να επιμείνουν σταθερά στην εφαρμογή της απόφασης 242 του Συμ. Ασφαλείας. Επικρότησε τη συμφωνία του Καμπ Νταίηβιντ μεταξύ ΗΠΑ – Ισραήλ – Αιγύπτου.

   Εξαιτίας της παράλληλη πορείας Κυπριακού και Παλαιστινιακού και της ανάγκης αλληλοϋποστήριξης στα διεθνή φόρα, αναπτύχθηκε ένα ευρύ πλαίσιο συνεργασιών και σχέσεων με πολλές αραβικές χώρες. Έτσι: α) υπογράφηκαν και διμερείς συμβάσεις οικονομικής, τεχνικής και μορφωτικής συνεργασίας με 11 αραβικές χώρες, β) συνάφθηκαν συμπληρωματικές συμφωνίες επί ειδικών θεμάτων, π.χ. προμήθειας πετρελαίου, αλιευτικά, πορθμιακής σύνδεσης Βόλου – Θεσσαλονίκης – Ταρτούς κ.ά. Για την αποτελεσματικότερη λειτουργία της ελληνοαραβικής συνεργασίας συστάθηκε στην Αθήνα Γραφείο Αναπτύξεως Οικονομικής Συνεργασίας υπό τον καθηγητή Ι. Γεωργάκη. Η στροφή και προς τον αραβικό κόσμο υπογραμμίστηκε με επισκέψεις του Κ. Καραμανλή από το 1976 ως το 1979 στη Αίγυπτο, στη Σαουδ. Αραβία, στη Συρία και στο Ιράκ.

    Ως κορύφωση των νέων επιλογών και αντιλήψεων της ελληνικής διπλωματίας δέον να θεωρηθεί η 4ήμερη επίσκεψη (Νοέμ. 1979) στο Πεκίνο του Έλληνα πρωθυπουργού με σύντομο πέρασμά του από Μπανγκόγκ και Νέο Δελχί. Διαπιστώθηκε σύγκλιση ή και σύμπτωση απόψεων Κίνας – Ελλάδας σε πολλά θέματα διεθνούς ενδιαφέροντος, ιδίως όσον αφορά τη διατήρηση της παγκόσμιας ειρήνης και την προαγωγή της διεθνούς συνεργασίας.