ΕΛΛΑΣ

ΕΛΛΑΣ

Τετάρτη 17 Ιουνίου 2015

4. Το Κυπριακό και οι Κύπριοι στα πλαίσια του Β΄ Παγκ. Πολέμου
      1. Το Κυπριακό και οι Κύπριοι δε θα μπορούσε να μείνουν ανεπηρέαστοι από όσα συνέβαιναν γύρω τους και σε παγκόσμια κλίμακα κατά την κοσμογονική 10ετία του 1930.
    2. Ένα από αυτά ήταν η επιβολή στην Ελλάδα της δικτατορίας Μεταξά. Αυτό έφερε έναν εύλογο αναπροσανατολισμό στις βασικές κυπριακές διεκδικήσεις. Έτσι, άρχισε να καλλιεργείται στην Κύπρο η ιδέα να διεκδικήσουν, αντί της ένωσης, τοπική αυτονομία και αυτοδιοίκηση στα πλαίσια της βρετανικής αυτοκρατορίας. Αυτή τη λύση άρχισε να προωθεί στο Λονδίνο η εκεί εδρεύουσα, λόγω των μέτρων που λήφθηκαν στην Κύπρο, η Κυπριακή Επιτροπή Λονδίνου. Ήταν η πιο ρεαλιστική, για την περίσταση, λύση. Από την αγγλική, όμως, πλευρά επαναλαμβανόταν (ως το 1945) μονότονα: καμιά αλλαγή προς το παρόν στο καθεστώς.
        3. Η έναρξη, όμως, του Β΄ Παγκ. Πολέμου και η συμμετοχή σε αυτόν και της Ελλάδας άλλαξε τα δεδομένα. Ο αρχιεπισκοπεύων Λεόντιος μετέφερε στην αγγλική πλευρά την προθυμία των Κυπρίων να μετάσχουν στον αγώνα κατά του Άξονα, στο πλευρό των Άγγλων και των Ελλήνων. Τότε οι Άγγλοι έδωσαν απλόχερα υποσχέσεις σκοπιμότητας (άρα κίβδηλες) για μελλοντική δικαίωση των πόθων των Κυπρίων. Άνοιξαν Γραφεία κατάταξης εθελοντών με εκκλήσεις να δοθεί το παρόν στον αγώνα για την Ελλάδα. Προσήλθαν 30.000 εθελοντές που συγκρότησαν στα πλαίσια του αγγλικού στρατού το «Κυπριακό σύνταγμα». Κυπριακές μονάδες πολέμησαν στην Ελλάδα, στη Γαλλία και στη Λιβύη.
       Κάτω από τις εμπόλεμες συνθήκες τα ανελεύθερα μέτρα στο νησί χαλάρωσαν. Πρώτος καρπός αυτής της νέας κατάστασης ήταν η ίδρυση (Οκτ. 1941) του πρώτου πολιτικού κόμματος/οργάνωσης μετά το 1931, του Ανορθωτικού Κόμματος Εργαζόμενου Λαού (ΑΚΕΛ). Ακολούθησε η ίδρυση του Κυπριακού Εθνικού Κόμματος (ΚΕΚ), ακραίου ενωτικού προσανατολισμού. Το ΑΚΕΛ εξελίχθηκε πολύ σύντομα σε εκφραστή της κομουνιστικής ιδεολογίας. Ανάμεσα στα δυο κόμματα αναπτύχθηκε πολιτική (και εθνική;) αντιπαλότητα.
        4. Κατά τη διάρκεια του πολέμου παραμερίστηκαν εντελώς οι πάγιες διεκδικήσεις των Κυπρίων, όχι όμως και από το εθνικό κέντρο. Πριν ακόμη εκδηλωθεί η, αναμενόμενη, γερμανική επίθεση κατά της Ελλάδας (Μάρτης 1941), ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλ. Κορυζής έθεσε το ζήτημα της Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα στον Άγγλο υπ. Εξωτερικών Ήντεν. Εκείνος απέφυγε να δεσμευτεί. Η κορυφαία, εντούτοις, στιγμή ήταν το αίτημα της μεταφοράς της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης και του βασιλιά στην Κύπρο, για προφανείς, έστω και ανομολόγητες, επιδιώξεις.
       5. Το 1945 η νέα (Εργατικών) βρετανική κυβέρνηση εξέταζε το θέμα της Ένωσης. Ενώ, όμως, το αγγλικό Υπ. Εξωτερικών συναινούσε σε αυτό, αντίθετα το Υπ. Αποικιών και οι αρχηγοί των Επιτελείων αντετίθεντο. Το Σεπτ. 1945 ο αντιβασιλέας-αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός πρότεινε την παραχώρηση της Κύπρου με αντάλλαγμα βρετανικές βάσεις στο έδαφός της και στην Ελλάδα (πρόταση που επανερχόταν ως το 1956), αλλά απορρίφθηκε. Ίσως και λόγω της γενικότερης αστάθειας που επικρατούσε τότε (προοίμια εμφυλίου) στην Ελλάδα.
5. Το Σχέδιο Κρητς-Τζόουνς. Διασκεπτική
    Στις 25/3/1945 σημειώθηκαν συγκρούσεις Ελληνοκυπρίων και αστυνομίας, στις οποίες σκοτώθηκαν δυο Ελληνοκύπριοι. Το Δεκ. κηρύχθηκε παράνομη η ΠΣΕ και αντικαταστάθηκε από την ΠΕΟ (: Παγκύπρια Εργατική Ομοσπονδία).
     Στις δημοτικές εκλογές του Μαϊου 1946 το ΑΚΕΛ εξέλεξε δημάρχους σε όλες τις μεγάλες πόλεις, πλην Κυρήνειας και Πάφου.
       Από την πλευρά τους οι κατακτητές προωθούσαν τα δικά τους σχέδια. Στις 23/10/46 ο υπ. Αποικιών Άρθουρ Κρητς-Τζόουνς πρότεινε τη σύγκληση Συμβουλευτικής Συνέλευσης αντιπροσώπων των Κυπρίων για την εκπόνηση Συντάγματος. Ακόμη εξήγγειλε: 10ετές πρόγραμμα οικονομικής ανάπτυξης και την κατάργηση των νόμων που εμπόδιζαν την εκλογή Αρχιεπισκόπου. Εθναρχία και ΑΚΕΛ απέρριψαν τις προτάσεις, επειδή δεν εμπεριείχαν πρόνοια για την Ένωση. Ταυτόχρονα έστειλαν στο Λονδίνο αντιπροσωπία, η οποία το Φεβρ. 1947 συναντήθηκε με τον υπ. Αποικιών. Παράλληλα η Βουλή των Ελλήνων εξέδωκε Ψήφισμα υπέρ της Ένωσης. Οι Τουρκοκύπριοι αντέδρασαν.
      Το Μάρτη 1947 αφίχθη στο νησί ο νέος Κυβερνήτης λόρδος Ουίνστερ. Αμέσως ήρε την απαγόρευση εκλογής Αρχιεπισκόπου. Τον Ιούνιο εκλέχτηκε ο Τοποτηρητής του Θρόνου Λεόντιος. Σε ένα μήνα απεβίωσε. Τον διαδέχθηκε ο από Κυρηνείας ως Μακάριος Β΄.
       Τον Ιούλιο ο Κυβερνήτης κάλεσε τις οργανώσεις του νησιού να στείλουν αντιπροσώπους στην έκτακτη Συμβουλευτική Συνέλευση για τη σύνταξη Συντάγματος. Οι Τουρκοκύπριοι ανταποκρίθηκαν. Οι Ελληνοκύπριοι διχάστηκαν. Αυτή η Συνέλευση έμεινε γνωστή ως ‘Διασκεπτική’. Οι εργασίες της άρχισαν την 1/11/47. Μετείχαν 10 Ελληνοκύπριοι, 7 Τουκοκύπριοι και 1 Μαρωνίτης. Η Εθναρχία επέκρινε τους αντιπροσώπους του ΑΚΕΛ για τη συμμετοχή τους.
     Οι εργασίες της Διασκεπτικής έφθασαν σε αδιέξοδο. Οι Βρετανοί στις 7/5/48, για να ξεπεραστούν οι δυσκολίες, κατέθεσαν νέες συνταγματικές προτάσεις: 1. Το Νομοθετικό Συμβούλιο θ’ αποτελούνταν από 18 εκλεγμένους Ελληνοκυπρίους, 4 Τουρκοκυπρίους και 4 διορισμένους Βρετανούς αποικιακούς αξιωματούχους. Περιορισμοί: α) Απαγορευόταν η συζήτηση θέματος αμφισβήτησης της θέσης της Κύπρου εντός της Βρετανικής Κοινοπολιτείας. β) Για τη θέσπιση οποιασδήποτε ρύθμισης σε θέματα άμυνας, εξωτερικής πολιτικής, διακρίσεων κατά των μειονοτήτων και τυχόν τροποποιήσεων του Συντάγματος απαιτούνταν προηγούμενη έγκριση του Κυβερνήτη. γ) Στον Κυβερνήτη παραχωρούνταν, παράλληλα με την άσκηση της εκτελεστικής εξουσίας, και έκτακτη νομοθετική εξουσία. 2. Δίπλα στον Κυβερνήτη λειτουργούσε ως βοηθητικό όργανο το Εκτελεστικό Συμβούλιο. Αυτό θ’ αποτελούνταν από τα 4 διορισμένα μέλη του Νομοθετικού Συμβουλίου, 3 Ελληνοκύπριους βουλευτές και 1 Τουρκοκύπριο, σαν ένα είδος συμμετοχής των Κυπρίων στα της Διοίκησης. Οι Ελληνοκύπριοι διεκδικούσαν πραγματική συμμετοχή (δηλ. Υπουργεία) και όχι ‘εικονική’. Γιαυτό στις 20/5 οι Ελληνοκύπριοι της Διασκεπτικής καταψήφισαν το Σχέδιο Συντάγματος. Χάθηκε έτσι μια ελπιδοφόρα(;) ευκαιρία.
       Τον Απρ. 1948 εκδηλώθηκε εντονότερα και πιο οργανωμένα το Τουρκοκυπριακό ενδιαφέρον για το μέλλον της Κύπρου. Συγκρότησαν ειδική Επιτροπή (με εξέχουσα παρουσία του Ραούφ Ντενκτάς) προκειμένου να διατυπώσει στο καθεστώς τα δικά της αιτήματα. Το Νοέμβ. επισκέφθηκε την Τουρκία.

6. Μακάριος Γ΄. Το δημοψήφισμα (1950)
Τον Κυβερνήτη Ουϊνστερ διαδέχθηκε ο Ράιτ. Αυτός, αντιδρώντας στην αποτυχία της Διασκεπτικής, στράφηκε κατά μελών του ΑΚΕΛ. Αποτέλεσμα: κατά τις δημοτικές εκλογές του 1949 συρρυκνώθηκε η δύναμή του. Το ΑΚΕΛ προσχώρησε αμέσως στη γραμμή της Δεξιάς: «Ένωσις και μόνο Ένωσις». Η Εθναρχία, θέλοντας να διατηρεί τις πρωτοβουλίες, το Δεκ. ζήτησε από τον Κυβερνήτη να το διενεργήσει η Διοίκηση. Το αίτημα απορρίφθηκε. Η Εθναρχία ανέλαβε εκείνη τη διενέργειά του. Το ΑΚΕΛ προσχώρησε. Ο Κιουτσούκ ζήτησε από το καθεστώς να το απαγορεύσει.
Το δημοψήφισμα διεξήχθη στις 15-22/1/50 με τη συλλογή υπογραφών. Το 95,7% των Ελληνοκυπρίων τάχθηκε υπέρ της ΄Ενωσις. Το ΑΚΕΛ πρότεινε στην Εθναρχία να προχωρήσουν από κοινού στη διεθνοποίηση του Κυπριακού. Το επιχείρησε μόνη της η Εθναρχία: αντιπροσωπία υπό το μητροπολίτη Κυρηνείας Κυπριανό έφερε το θέμα στην Αθήνα, στο Λονδίνο και στη Ν. Υόρκη. Η κυβέρνηση Ν. Πλαστήρα – Γ. Παπανδρέου έκρινε τη στιγμή ακατάλληλη.
Την υποκατέστησε η Ελλαδική Εκκλησία. Συγκροτήθηκε πανελλήνια Επιτροπή αγώνα υπό την αιγίδα του Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος, η οποία στις 21/7/50 οργάνωσε συλλαλητήριο με μεγάλη επιτυχία.
Στις 28/6/50 κοιμήθηκε ο αρχιπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Β΄. Στις 16/10/50 αναδείχθηκε αρχιεπίσκοπος ο από Κιτίου Μακάριος (ως Μακάριος Γ΄) που κυριάρχησε στον κυπριακό απελευθερωτικό αγώνα επί 30 σχεδόν χρόνια και οδήγησε στην Κυπριακή Ανεξαρτησία, έμμεσα όμως και στη σημερινή τραγωδία της.

7. Μακάριος Γ΄: Τα πρώτα βήματα (1950-52)
Η αρχή της 10ετίας του 1950 σημαδεύτηκε από δυο γεγονότα. Το πρώτο ήταν η σταδιακά όλο και ενεργότερη ανάμιξη στο Κυπριακό πρόβλημα της Τουρκοκυπριακής μειονότητας, με την παρώθηση ασφαλώς τόσο της Άγκυρας όσο και του Λονδίνου. Αισθανόμενη δε, ως μειονότητα, ανασφαλής και μην μπορώντας να διαδραματίσει ισοδύναμο με τους Ελληνοκυπρίους ρόλο, προσδέθηκε στο άρμα της Άγκυρας, τις οδηγίες της οποίας ακολουθούσαν, όπως και σήμερα (2012), δυστυχώς, ακολουθούν. Το δεύτερο, η ανάδειξη στον αρχιεπισκοπικό θρόνο του Μακαρίου Γ΄.
Ο νέος αρχιεπίσκοπος συνέστησε στους Ελληνοκυπρίους να μη συνεργάζονται με την αποικιακή Διοίκηση. Οι Βρετανοί, αντιδρώντας, τον Ιαν. 1951 σκλήρυναν τη νομοθεσία καταστολής. Ο Μακάριος Γ΄ αναμόρφωσε το Εθναρχικό Συμβούλιο, ίδρυσε νεολαιίστικες οργανώσεις και την Παγκύπρια Εθνική Συνέλευση, αποκλείοντας τους οπαδούς του ΑΚΕΛ. Σε όλους αυτούς τους ελιγμούς τον αντιπολιτευόταν σφοδρά ο μητροπολίτης Κυρηνείας Κυπριανός, ο οποίος ήταν οπαδός της άμεσης Ένωσης. Η κυριαρχική παρουσία του Μακαρίου Γ΄ προκάλεσε υποχώρηση και κρίση σο ΑΚΕΛ. Έτσι, το 1952 διαγράφηκαν από το κόμμα μερικά από τα ικανότερα στελέχη του.
Ο Μακάριος δεν άργησε να υπερβεί τα κυπριακά όρια. Πρώτα ζήτησε από την ελληνική Κυβέρνηση ν’ αρχίσει επαφές με την Αγγλία. Οι ασταθείς, όμως, κεντρώες κυβερνήσεις έδειξαν απρόθυμες, σε αντίθεση με την Εκκλησία της Ελλάδας που ήταν συμπαραστάτης του. Άλλωστε αυτή την περίοδο πρώτη προτεραιότητα της Ελλάδας ήταν η ένταξη στο ΝΑΤΟ (άρα δεν έπρεπε να ενοχλήσει την Αγγλία). Επόμενος στόχος του Μακαρίου ήταν η προσφυγή στον ΟΗΕ. Η Αγγλία είχε ήδη προσεγγίσει τις ΗΠΑ. Οι τελευταίες ήταν μεν εναντίον της συνέχισης του αποικιακού καθεστώτος, τάχθηκαν όμως και εναντίον της προσφυγής, φοβούμενες ρήγμα στους κόλπους του ΝΑΤΟ.
Το Μάρτιο 1951 ο Μακάριος επισκέφθηκε την Αθήνα όπου συναντήθηκε με τους βασιλέα Παύλο, πρωθυπουργό Σοφ. Βενιζέλο και αρχιεπίσκοπο Σπυρίδωνα. Στις 21/3 πραγματοποιήθηκε σύσκεψη πολιτικών αρχηγών, στην οποία αποφασίστηκε να ζητηθεί από την Αγγλία η Ένωση με αντάλλαγμα την παραχώρηση μιας βάσης στον ελλαδικό και μιας στον κυπριακό χώρο. Η πρόταση απορρίφθηκε από την Αγγλία. Στην Ένωση αντιδρούσαν δυναμικά και οι Τούρκοι.
Το φθινόπωρο του 1951 στη μεν Βρετανία επανήλθαν στην εξουσία οι Συντηρητικοί υπό τον Τσώρτσιλ, στην δε Ελλάδα γίνανε εκλογές και προέκυψε και πάλι αδύναμη Κυβέρνηση υπό το Νικ. Πλαστήρα αλλά πανίσχυρη αντιπολίτευση υπό τον Αλ. Παπάγο. Ο νέος Βρετανός υπ. Εξωτερικών Άντ. Ήντεν απέκλεισε την Ένωση.
Στη σύνοδο του ΟΗΕ το Νοέμ. οι Έλληνες αντιπρόσωποι μίλησαν γενικά για τα αποικιακά καθεστώτα και αναφέρθηκαν ειδικότερα στην Κύπρο. Αυτά δεν ικανοποίησαν την Εθναρχία. Στις 22/11 πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα μεγάλη διαδήλωση. Η Τουρκία προειδοποιούσε με έμμεσες απειλές. Το Μάη 1952 γίνανε νέες διαδηλώσεις με αφορμή την άφιξη στην Αθήνα του στρατάρχη Μπ. Μοντγκόμερυ.
Ο Μακάριος συνέχισε να πιέζει την Αθήνα για προσφυγή στον ΟΗΕ, απειλώντας ότι θα το πράξει ο ίδιος δια της Συρίας. Προετοίμασε μάλιστα το έδαφος με επισκέψεις του σε Συρία, Λίβανο και Αίγυπτο. Στην Αθήνα δραστηριοποιήθηκε έντονα και ο αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων. Οι πολιτικοί ήταν αναποφάσιστοι. Ο Μακάριος τελικά αναχώρησε από την Αθήνα (26/7) απογοητευμένος, προβαίνοντας σε σκληρές δηλώσεις.

8. Κυβέρνηση Παπάγου. Προσφυγή στον ΟΗΕ
Το Νοεμ. 1952 αναδείχτηκε ισχυρότατη Κυβέρνηση του Ελληνικού Συναγερμού. Υπουργός Εξωτερικών διορίστηκε ο Στέφ. Στεφανόπουλος. Μόνιμος αντιπρόσωπος της Ελλάδας στον ΟΗΕ τοποθετήθηκε ο κυπριακής καταγωγής Αλέξης Κύρου, ο οποίος επηρέαζε τη χάραξη της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Όλα αυτά (σε συνδυασμό και με το θάνατο του Στάλιν) επιτάχυναν τις διαδικασίες και διευκόλυναν την προσφυγή στον ΟΗΕ. Και η ενδοελληνική κατάσταση ευνοούσε πλέον τις σχετικές κινήσεις.
Αρχικά ο Παπάγος δήλωσε ότι θα αντιμετώπιζε το Κυπριακό στα πλαίσια της ελληνοβετανικής φιλίας. Στις 27/4/53 ο Μακάριος ζήτησε από τον Κυβερνήτη τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος. Η απάντηση ήταν αρνητική. Οι Ελληνοκύπριοι αντέδρασαν με αποχή από τους εορτασμούς για τη στέψη της Ελισάβετ. Η Διοίκηση απάντησε με κατάργηση της ΠΕΟΝ (οργάνωση της Εθναρχίας). Στις 10/8 ο Μακάριος ζήτησε από το γ.γ. του ΟΗΕ την εφαρμογή στην Κύπρο της αρχής της αυτοδιάθεσης. Στη Γεν. Συνέλευση του ΟΗΕ ο Στέφ. Στεφανόπουλος αναφέρθηκε στο Κυπριακό.
Οι ελληνοβρετανικές επαφές για το Κυπριακό (22/9) απέβησαν άκαρπες. Ο Παπάγος κατήγγειλε στη Βουλή τη συμπεριφορά του Ήντεν ως προσβλητική.
Στις 16/10/53 ο Στ. Στφανόπουλος προειδοποίησε τους Βρετανούς ότι η αρνητική τους στάση εξωθούσε σε μονομερή προσφυγή της Ελλάδας στον ΟΗΕ. Το Λονδίνο αγνόησε τις ελληνικές πιέσεις.
Το Φεβρ. 1954 ο Μακάριος επισκέφθηκε εκ νέου την Αθήνα όπου επανέλαβε τις πιέσεις του προς την Κυβέρνηση. Στη Βουλή των Κοινοτήτων διαδηλώθηκε εκ νέου η βρετανική αδιαλλαξία. Ακόμη: α) Ο Τούρκος πρωθυπουργός, διερχόμενος από το Ελληνικό, αρνήθηκε να συζητήσει το θέμα με τον Παπάγο` β) τον Απρ. οι ΗΠΑ απέτρεψαν ελληνική προσφυγή στον ΟΗΕ.
Στις 15/4 σε μια άτυπη σύσκεψη υπό τον πρωθυπουργό αποφασίστηκε η προσφυγή στον ΟΗΕ. Αυτή η απόφαση επικρίθηκε έντονα από πολλούς διπλωμάτες ως άκαιρη και ελλιπώς προετοιμασμένη. Η Ελλάδα βρέθηκε αντιμέτωπη με ΗΠΑ, Μ. Βρετανία και Τουρκία. Πέραν αυτού δεν αξιολογήθηκαν ορθά (υπερεκτιμήθηκαν) οι δυνατότητες του ΟΗΕ.
Το Λονδίνο, ενόψει της εικαζόμενης ελληνικής προσφυγής και προκειμένου να ενισχύσει τη θέση του στον ΟΗΕ, αποφάσισε να παρουσιάσει μια νέα συνταγματική πρόταση. Την παρουσίασε στις 28/7 και απορρίφθηκε αμέσως από τους Ελληνοκυπρίους. Η κατάσταση επιδεινώθηκε από δήλωση του Βρετανού υφυπ. Αποικιών Χέν. Χόπκινσον στη Βουλή των Κοινοτήτων ότι η Κύπρος δε θα μπορούσε ν’ αποκτήσει ποτέ πλήρη ανεξαρτησία. Αυτή η δήλωση οριστικοποίησε την ελληνική απόφαση για προσφυγή. Αυτή υποβλήθηκε τον Αύγ. 1954 και ενεγράφη στην ημερησία διάταξη. Εναντίον της ελληνικής προσφυγής κινητοποιήθηκε και η τουρκική διπλωματία. Τα επανειλημμένα βρετανικά διαβήματα στην Αθήνα έμειναν ατελέσφορα.
Η ελληνική προσφυγή συζητήθηκε το Δεκ. 1954 και είχε αρνητική έκβαση. Η ελληνική προσπάθεια προσέκρουσε στην αγγλο-τουρκική συντονισμένη αντίδραση κάτω από τη διακριτική συμπαράσταση της Αμερικής, με πρόταση της οποίας η υπόθεση αφέθηκε εκκρεμής «προς το παρόν»! Η εξέλιξη αυτή συνοδεύτηκε από διαδηλώσεις σε Κύπρο και Ελλάδα.
Οι προσπάθειες του Μακαρίου στράφηκαν τώρα προς χώρες της Ασίας, Αφρικής και Ν. Αμερικής. Η Αθήνα αποδυναμώθηκε λόγω της ασθένειας Αλ. Παπάγου, κ αυτό τη στιγμή που δρομολογούνταν η Τριμερής Διάσκεψη του Λονδίνου για το Κυπριακό.
Μπροστά στο ενδεχόμενο νέας ελληνικής προσφυγής στον ΟΗΕ, η Βρετανία επανεξέτασε το Κυπριακό. Ετοίμασε (Μάρτ. 1955) ένα νέο σχέδιο συνταγματικής διακυβέρνησης, εγκαταλείποντας το «ουδέποτε» στην ανεξαρτησία. Αυτό το σχέδιο έμεινε στα χαρτιά, επειδή τον Απρίλιο επήλθε αλλαγή στην κορυφή της αγγλικής κυβέρνησης. Και όχι μόνο αυτό: την 1/4/55 εκδηλώθηκε ο ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ υπό το Γ. Γρίβα-«Διγενή».Τους πρώτους μήνες αυτός ο αγώνας ήταν υποτονικός και αναποτελεσματικός.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου